بررسی دیدگاه فلاسفه اخلاق اسلامی با تکیه بر دیدگاه نراقی در جامع السعادات

مسائل علم اخلاق اولین بار در محاورات سقراطی و سپس تر در اندیشه افلاطون با انسجام و تفصیل بیشتری مطرح شد. ارسطو به طور خاص کتاب اخلاق نیکوماخوس را تالیف نمود. اندیشمندان اسلامی نیز در این مباحث متاثر از این دو فیلسوف بوده و آراء اخلاقی آنها بخصوص در حوزه اخلاق هنجاری مانند ملاک و معیار فعل اخلاقی، از دیدگاه آنها متاثر است. در این نوشتار به تحلیل و بیان دیدگاه عالمان علم اخلاق اسلامی با محوریت ملا مهدی نراقی در این زمینه می پردازیم. مسئله نوشتار این است که جایگاه عدالت در منظومه اخلاقی مولی مهدی نراقی - که معمولا اکثر دانشمندان اخلاق اسلامی هم نظری موافق با دیدگاه وی دارند چیست و رابطه اخلاق و عدالت در منظومه اخلاقی آنها چگونه است ؛ فرضیه تحقیق این است که از دیدگاه علماء اخلاق اسلامی، بویژه نراقی، عدالت مبنای اخلاق در همه عرصه های آن است. از این رو در این نوشتار به تبیین این فرضیه پرداخته شده و نتایج تحقیق چنین است: از دیدگاه این افراد اخلاق چه فردی و چه اجتماعی بر مبنای و محور عدالت است؛ عمل اخلاقی عملی است که عادلانه باشد و فرد متخلق نیز فردی است که عدالت بر قوای نفسانی وی حاکم باشد؛ هر چند عدالت اقسام گوناگونی دارد ولی عدالت فردی و تحقق عدالت در سرزمین نفس مبنای تحقق همه اقسام عدالت است. از این نظریه به عنوان اخلاق عدالت محور تعبیر شده است.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، عدالت ، مولی مهدی نراقی ، معیار فعل اخلاقی ، اخلاق عدالت محور