نقش وحی و عقل در گسترش اخلاق اسلامی عدالت

در آموزه های مبتنی بر وحی ستون انسانیت، عقل دانسته شده و در این آموزه ها عقل تشبیه به درختی شده است که ریشه آن تقوا، شاخه هایش حیاء و میوه آن، پارسایی است. بر این مبنا اگر کسی بر اساس ارزش های عقلانی و فضایل اخلاقی رفتار کند، در حقیقت به دین و اخلاق عمل کرده است و همین عمل انسان به تقوای عقلانی موجب میشود تا زمینه پذیرش دین وحیانی و اخلاق وحیانی را پیدا کند. ازاین رو، عقل اصلی ترین کارافزار دینداری است تا جایی که شناخت کلیات اصول دین از وظایف عقل انسان است. وحی نیز به حکم عقل حجت است؛ و به طورکلی هر ادعای دینی باید به دلیل یا دلایل عقلی مقتضی موردحمایت قرار گیرد؛ زیرا که دین به تعبیر قرآن کریم خود برهان است. بنابراین، در آموزه های وحیانی، عقل رقیب وحی نیست، خرد نیز رسالت پیامبرانه دارد. کتاب و حکمت عدل همدیگرند، در نتیجه وحی و عقل دو منبع برای دریافت دیناند. در این رویکرد تعامل گراست که میان عقل و دین نه تنها تعارضی وجود ندارد، بلکه دین و عقل هر دو در حقیقت تعدیل کننده غرایز و اصلاح گر غرایز به شمار می آیند. و به طور طبیعی در چنین بستر تعاملی است که مکارم اخلاقی بالندگی و شکوفایی می یابد و ازجمله این مکارم اخلاقی، عدالت محوری قرار می گیرد؛ زیرا که به تعبیر امام علی علیه السلام، از نشانه های عقل عمل کردن به شیوه عادلانه است

کلیدواژه ها:

وحی ، عقل ، تقوای عقلانی ، آموزه های دینی ، اخلاق عدالت محور.