زمینه های ارتباط و دلایل مشکلات در مناسبات ایران و افغانستان(1324-1344ه.ق)

روابط و مناسبات مرزی ایران و افغانستان در سال­های 1324-1344ه.ق دارای فراز و نشیب­های بسیاری بود. این افت وخیزها دلایل متعددی داشت که ریشه بسیاری از مشکلات کنونی دو کشور نیز محسوب می شود. عامل اصلی این مسائل، جدایی افغانستان از ایران بود. تحرک­های جمعیتی مهم­ترین معلول این فضا، خود محمل گره­های کور دیگری شد که می­توان به مهاجرت بخش­هایی از جمعیت شهرنشین غرب افغانستان و قبایلی از هزاره­ به­واسطه موج تکفیر علیه آن ها اشاره کرد. عبور غیرقانونی افراد و ایلات مرزی افغانستان، که گاهی به سرقت و ناامنی در مناطق مرزی ایران منجر می­شد و نیز جریان قاچاق اسلحه، روی دیگر سکه تحرکات جمعیتی بود. همچنان که انتقال بخشی از مشکلات داخلی افغانستان مانند جریان فتاوای جهاد علیه انگلیس و بیماری­های واگیردار در همین بستر رخ نمود. در کنار عامل اصلی یعنی جدایی افغانستان، مدیریت سیاست ­خارجی افغانستان که به موجب عهدنامه گندمک در اختیار انگلستان بود نیز در آشفتگی مناسبات موثر بود. مدیریت غیربومی سیاست­ خارجی در افغانستان، حل معضلات را در بسیاری مواقع ناممکن می­کرد. شرایط آشفته ایران و خراسان در سال­های1324-1344ه.ق نیز به عنوان عامل مکمل، این مسائل و تنش­ها را پیچیده­تر ساخت. پس از مشروطه، انسجام امور از میان رفته بود و حکام خراسان با شورش­های شهری و قبیله­ای فراوانی روبه رو بودند. در پی این تحرکات، توجه و اراده لازم برای تامین امنیت مرزها و حل مسائل پیش آمده شکل نمی­گرفت.

کلیدواژه ها:

ایران ، افغانستان ، مرز ، تنش های مرزی ، قاچاق اسلحه ، مهاجرت