هجو در شعر جاهلی

به جرات می توان گفت که هجویه سرایی ازشایع ترین گونه های ادبی درادبیات منظوم غنایی است،که بخش قابل توجهی از اشعار پارسیگویان و عربسرایان را به خود اختصاص داده است ونقش اساسی در ورود به دنیای ذهنی شعرا و شناختن اندیشه ها، افکاروعواطف و رویکردهای آنها دارد؛ وعلاوه برآن در لابلای معانی هجویه ، می توان شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن عصررا استخراج نمود وتصویر کلی از آن را به نمایش گذاشت .هجا در لغت به معنای شتم با شعر است ودرمقابل مدح قرار می گیرد، و شاعر می کوشد آن معانی که مهجو را متالم و اندوهگین می سازد به کار برد .اغلب معانی هجا مخالف با الگوها و فضایل اخلاقی اجتماعی است و شاعر از ابتدای هجو سعی در عاری نمودن مهجو از آنها دارد. و تا حد توان او را به استهزاء گرفته و منزلتش را در میان مردم تنزل بخشد .این هجو فقط مخصوص دشمنان شاعر نبوده بلکه گاهی افراد و فرزندان قبیله اش را نیز در هنگام بروز اختلاف میان آنان شامل می شد . گاهی نیز اگر یکی ازدوقبیله دوست و متحد در هنگام بروز مشکل یا جنگی در کمک به دیگری کوتاهی می کرداو را هجو می کردند .بدون شک هجو به هر دلیلی، بر هجو شونده بسیار سخت و گران می آمد و هر قبیله شریف یا شخص بزرگواری سعی میکرد از هجو شعرا دوری گزیند و از زبان او ایمن بماند .همان زبانی که سوید بن ابی کاهل آن را این گونه وصف کرده است :و لساناصیرفیاقاطعا کحسام السیف ان مس قطع

کلیدواژه ها:

هجو ، شعر جاهلی ، عوامل هجو ، هجویه سرایان.