تحلیل شیوه های اثرپذیری روزبهان بقلی از قرآن کریم و احادیث در مشرب الارواح

در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی شیوه های اثرپذیری روزبهان از آیات و احادیث و رویکرد تاویلی او در مشرب الارواح بررسی می شود. روزبهان بقلی در مشرب الارواح مشهور به هزارویک مقام ضمن تبیین مبانی سلوک طرح منسجمی درباب مقام های عرفانی ارائه می دهد. هر یک از این مقام ها با استناد به تعبیری قرآنی یا لفظی از احادیث ساخته وپرداخته می شوند. هنجارگریزی ها و قاعده ستیزی های بسیاری در طرح مقام های عرفانی در این اثر مشاهده می شود. شیوه بهره گیری روزبهان از آیات قرآن و احادیث نیز در این اثر با نوآوری های بسیاری همراه است که در این پژوهش به بررسی آنها پرداخته می شود. نتایج این بررسی نشان می دهد گرایش روزبهان به تاویل آیات و احادیث با اقتباس لفظی و معنایی به ساخت اصطلاح واره های جدیدی در عرفان اسلامی منجر می شود. علاوه بر این، بی توجهی به بافت همراه و بافت موقعیتی زمینه بافت گردانی و ارائه تفسیری اشاری از آیات را فراهم می کند. از دیگر ویژگی های درخور توجه اقتباس های روزبهان رعایت تناسب های لفظی و هم آوایی ها در طرح مقام های عرفانی است که غالبا در فرایند ناخودآگاه تجربه بر زبان ظاهر می شوند.

کلیدواژه ها:

اقتباس ، بافت گردانی ، روزبهان بقلی ، قرآن ، مشرب الارواح