بررسی نقش کاربری اراضی بر فرسایش خندقی (مطالعه موردی : شهرستان دلیجان، استان مرکزی)

منطقه مورد مطالعه در جنوب شهرستان دلیجان در استان مرکزی به لحاظ وجود خندق های فراوان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. خندقهای منطقه با توجه به نوع کاربری از نظ ر وسعت و تراکم مشابه نبوده، به طوری که در زمین های زراعی خندقهای وسیع و فعال و در اراضی مرتعی خندق ها عمدتا از نظر ابعاد کوچک تر ولی تراکم بیش تر دارند. به منظور بررسی علت این پدیده با تهیه نقشه واحد کاری منطقه، دو واحد کاری که تنها از نظر کاربری دارای تفاوت داشتند، در نظر گرفته شد. در دو واحد با انتخاب خندق های معرف، عناصر و عوامل خاک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اغلب عوامل در دو واحد کاری شرایط مشابهی داشتند. بنابراین مساله با توجه نحوه تشکیل خندق ها و عملکرد آب در شرایط متفاوت دو واحد از نظر کاربری مورد بررسی قرار گرفت. لذا مشخص گردید که در واحد کاری زراعی با انجام عملیات زراعی میزان هرزآب کم شده ولی به علت شرایط نامناسب آبیاری و شیوه سنتی آن و با توجه به فرسایش پذیر بودن حاک منطقه، در خاک تونل هایی ایجاد شده که به تدریج به خندق های بزرگی تبدیل می شود. در مقابل در واحد کاری مرتعی ب ه علت وجود هرزآب و تمرکز آن بتدریج با تخریب خاک و عمیق تر شدن آن خندق هایی با ابعاد کوچک تر، ولی تراکم بیش تر در واحد سطح ایجاد می شوند. پس کنترل هرزآبهای منطقه در قالب عملیات زراعی مناسب و شیوه های نوین آبیاری می تواند در کاهش فرسایش خندقی درمنطقه نقش بسزایی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش خندقی ، کاربری اراضی ، واحد کاری ، دلیجان