برآورد تغییرات زمانی و مکانی سطح ایستابی آبخوان دشت بیستون استان کرمانشاه با روش های زمین آماری

  امروزه استفاده از روش های زمین آماری به سبب لحاظ ارتباط مکانی در موضوعات مختلف اکولوژیکی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی سطح آب زیرزمینی دشت بیستون واقع در استان کرمانشاه طی دوره زمانی 1370- 1394 و به طور ویژه با استفاده از روش های تخمین گر درون یابی انجام شد. بدین منظور، ابتدا داده های سطح آب زیرزمینی دشت مطالعاتی شامل 21 حلقه چاه مشاهده ای، جمع آوری و بانک اطلاعاتی آن ها در محیط نرم افزار Excel تهیه شد. سپس روش های مختلف درون یابی شامل کریجینگ معمولی (OK)، وزن دهی عکس فاصله (IDW) با توان های یک تا پنج و کوکریجینگ (COK) با متغیر کمکی برای تخمین سطح ایستابی مورد استفاده قرار گرفتند. در ادامه، برای ارزیابی دقت روش های مزبور در تخمین تراز سطح ایستابی از روش اعتبارسنجی متقابل با معیار های آماری ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین انحراف خطا (MBE) استفاده شد. سپس نقشه های پهنه بندی مکانی در ابتدا و انتهای دوره مورد مطالعه تهیه و نهایتا نقشه هم افت سطح آب زیرزمینی در محیط نرم افزاری Arc GIS 10.4.1 ترسیم شد. نتایج نشان داد که واریوگرام مدل گوسی بهترین مدل برازش شده به ساختار فضایی داده ها و روش کریجینگ به عنوان مناسب ترین روش برای تخمین سطح ایستابی در منطقه به دست آمد. نتایج تحقیق نیز حکایت از افت سطح آب زیرزمینی در بیشتر نقاط دشت داشت. به طوری که حداکثر این افت معادل 22 متر در قسمت جنوب غربی دشت (دامنه موثر چاه های 9 و 17) و حداقل افت معادل پنج متر در قسمت مرکزی دشت طی دوره 25 ساله مطالعاتی برآورد شد. دور بودن از جریان رودخانه، رشد روز افزون صنایع پر مصرف آب از دلایل اصلی کاهش سطح آب زیرزمینی است.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: دشت بیستون ، سطح آب زیرزمینی ، روش کریجینگ ، مدل کروی ، واریوگرام ، پهنه بندی