ارزیابی روش های مختلف توسعه منحنی سنجه رسوب و مدل های شبیه سازی کامپیوتری به منظور تخمین بار رسوبی حوضه آبریز مازندران

  هدف از این مطالعه تجزیه و تحلیل بار رسوبی در آبراهه­های حوضه آبریز مازندران با استفاده از روش­های مختلف تولید منحنی­های سنجه رسوب و روش­های شبیه­سازی کامپیوتری با استفاده از داده­های شدت جریان و غلظت رسوب معلق می­باشد. به همین منظور شش روش مختلف برای تولید منحنی­های سنجه رسوب (داده­های خام، داده­های کلاسه­بندی­شده، متوسط ماهانه، متوسط فصلی، متوسط سالانه و داده­های دوره­های سیلابی- کم­آبی) در 26 ایستگاه هیدرومتری دارای آمار بلندمدت (بیش از 29 سال) روی هشت رودخانه این حوضه مورد استفاده قرار گرفت. ارزیابی دقت این منحنی­ها با استفاده از چهار معیار آماری مختلف انجام گرفت. نتایج حاصل از این محاسبات نشان داد که منحنی­های تولید­شده با استفاده از داده­های خام کم­ترین دقت را در محاسبه بار رسوبی در ایستگاه­های مختلف داشته، و در مقابل، منحنی­های تولیدشده با داده­های متوسط سالانه و داده­های کلاسه­بندی­شده بیشترین تطابق را با داده­های اندازه­گیری­شده دارا بودند. 22درصد مساحت حوضه آبریز مازندران دارای رسوب­دهی ویژه زیر 100 و 35درصد نیز بین 200 تا 400 تن در کیلومتر مربع در سال بودند. متوسط خطای محاسبات بار رسوبی در حوضه آبریز مازندران 16/0- (بین 54/0- تا 32/0) بود. نتایج حاصل از شبیه­سازی کامپیوتری حوضه با نرم­افزار SWAT نیز نشان داد که در آبراهه­هایی که منشا رواناب بیشتر ناشی از بارش باران باشد، دقت مدل در برآورد شدت جریان و بار رسوبی آبراهه مناسب خواهد بود و رژیم برفی- بارانی در آبراهه، تاثیر آب زیرزمینی و  مخازن و سدها روی آبراهه سبب کاهش دقت مدل در تخمین شدت جریان و بار رسوبی آبراهه خواهد شد.

کلیدواژه ها:

منحنی سنجه رسوب ، حوضه آبریز مازندران ، معیارهای آماری ، شبیه سازی ، SWAT