سلامت روانی و اجتماعی بازنشستگی در ایران: یک مطالعه مروری

مقدمه: آمارها و مطالعات زیادی به افزایش کمی جمعیت سالمند و بازنشستگان در ایران و آغاز تجربه سالمندی همانند سایر کشورها اشاره کرده اند. این روند همراه با مدرنیزاسیون و تغییر ساختارهای خانوادگی، مراقبت های بهداشتی و اقدامات مراقبتی بلندمدت منجر به افزایش میزان امید به زندگی و سال های زندگی در این دوره شده است. بنابراین ضرورت بررسی تحولات و چالش های متنوع سالمندی و پیچیدگی ابعاد مختلف زندگی آنان از جمله پدیده انتقال به بازنشستگی را تصریح می کند.روش کار: این مطالعه با هدف بررسی مطالعات مربوط به سلامت روانی اجتماعی در زمینه بازنشستگی به صورت مروری و با کلیدواژه های سالمندی، بازنشستگی، سلامت روانی و اجتماعی در منابع Google Scholar، پایگاه اطلاعات علمی (SID)، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (Iran Doc)، بانک مقالات پژشکی ایران (Medex Iran) و اطلاعات نشریات کشور( Magiran )از ابتدا تا سال 1397 انجام شده است. جستجو اولیه در زمینه سالمندی و بازنشستگی مشتمل بر 474 مقاله و پایان نامه بود که در نهایت براساس ملاک های مطالعه حاضر 36 مقاله مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که تمرکز مطالعات صورت گرفته در زمینه بازنشستگی بر بهزیستی بازنشستگان از سال 1390 به بعد صورت گرفته است. اکثر مطالعات از لحاظ نوع مطالعه در دسته کمی، توصیفی-تحلیلی و همبستگی قرار داشته و مداخلات شبه تجربی حدود 13 درصد و مطالعات کیفی نیز 16 درصد از کل مطالعات را به خود اختصاص داده اند. در بیشتر مطالعات بر نظریات روانشناختی مبتنی بر فرد تکیه شده است. پژوهش ها ورود و قرار گرفتن در مرحله بازنشستگی را همراه با چالش ها و حالات متعارضی در عرصه بهزیستی و ابعاد مختلف سلامت فردی و اجتماعی عنوان کرده اند به طوری که در حدود یک سوم افراد با مشکلات مربوط به سلامت روان گزارش شده اند.نتیجه گیری: چالش های روانی و اجتماعی بازنشستگی که توامان با ورود به سن سالمندی برای اکثر افراد تجربه می شود در صورت عدم مدیریت و آمادگی برای این رویداد تنش زا و بحرانی، می تواند مصائب و پیامدهایی در زمینه سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی به همراه داشته باشد. درحالی که فاکتور اقتصادی در صدر مطالعات و مطالبات بیان شده می باشد اما در عرصه کلان کمبود سیاست ها و برنامه های موثر موجود در سازمان ها مشاهده شده و در عرصه خرد نیز توجه کمتری به نقش آمادگی صحیح و متناسب با شرایط و مناسبات فردی حوزه روانی و اجتماعی بازنشستگان شده است. در نتیجه با توجه به مفهوم سالمندی پویا در این گروه سنی بایستی به دنبال برنامه ریزی علمی دقیق تر در بستر این تحولات بود. بدون شک در صورتی که این تغییرات با تمهیدات سازمان یافته، آمادگی فرد و سیستم های خرد و کلان با تحول ایجاد شده نباشد؛ برنامه ریزی های علمی برای دستیابی به وضعیت مطلوب تر عقیم خواهد بود.

کلیدواژه ها:

سالمندی ، سلامت ، بازنشستگی ، سلامت روان ، سلامت اجتماعی