بررسی تعیین کننده های اجتماعی موثر بر سلامت روان خانوارهای دارای فرد ناتوان شهر تهران

مقدمه: اولین مواجهه با معلولیت در خانواده صورت میپذیرد پیامدهای حضور فرد معلول در خانواده و جامعه از جنبه های مختلفی مانند عاطفی اجتماعی و اقتصادی قابل بررسی میباشد. معلولیت ها جدا از محدودیت ها و مشکلاتی که ازنظر کارکردی در فرد معلول ایجاد میکند ممکن است تاثرات سوء روانشناختی بر شخصیت فرد معلول و خانواده ی وی داشته باشد. امروزه دیدگاه های سلامت به عوامل تعیین کننده ی غیر طبی سلامت توجه ویژه ای معطوف شده است که هریک از این تعیین کننده ها به خودی خود و یا از طریق تاثیر بر یکدیگر وضعیت سلامتی را بهشدت تحت تاثیر قرار می دهند و سبب بروز بی عدالتی هایی در وضعیت سلامت می گردند. تاکنون مطالعات انجام شده کمتر به فاکتورهای اجتماعی و روانی این مسئله خصوصا با رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت پرداخته اند. لذا پژوهش حاضر باهدف برازش مدل بهینه ی تعیین کننده های اجتماعی موثر بر سلامت روان خانوارهای دارای فرد ناتوان در شهر تهران به انجام رسیده است.روش کار: در مطالعه تحلیل ثانویه حاضر از داده های دور دوم سنجش عدالت در شهر در سال 1390 استفاده شده است.3571 خانوار دارای فرد ناتوان به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه عمومی خانوار و پرسشنامه فرد منتخب خانوار موجود در مطالعه سنجش عدالت در شهر بودند. داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس، t دو نمونه مستقل، همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار SPSS و AMOS تحلیل شدند.نتایج: توزیع درصدی نمره سلامت روان پاسخگویان نشان داد که 33.2 درصد نمونه موردمطالعه سلامت روان مطلوب و 66.8 درصد از آنها سلامت روان نامطلوبی داشتند. به طورکلی 14 درصد از تغییرات سلامت روان توسط متغیرهای ارائه شده در مدل، تبیین شد. از این میان برخی متغیرها ازجمله سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی، لوازم زندگی، وضعیت محل سکونت، امنیت غذایی، ورزش و فعالیت های تفریحی، داشتن شغل و سطح تحصیلات نقش مثبت داشتند و برخورداری بیشتر از هریک منجر به بهبودی در سلامت روان خواهد شد و برخی دیگر از متغیرها ازجمله خشونت خانگی، مواجهه با حوادث، مصرف دخانیات، کار و فعالیت شدید و هزینه های مسکن نقش منفی در این تبیین داشتند و مواجهه بیشتر با هریک از این عوامل منجر به پایین آمدن سلامت روان خواهدشد. با توجه به شاخصهای برازش، مدل از برازش قابل قبولی برخوردار بود( CFI=0.617؛ RMSEA=0.069؛ .GFI=0.890) نتیجه گیری: مطالعه نشان داد تعیین کننده های اجتماعی سلامت بر سلامت روان خانوارهای دارای فرد ناتوان اثر دارد. توصیه به مطالعات مداخلاتی جهت کاهش این عوامل و بهبود وضعیت موجود می شود.

کلیدواژه ها:

تعیین کننده های اجتماعی سلامت ، سلامت روان ، خانواده های دارای فرد ناتوان ، تهران