واکاوی نقش معاهدات بین المللی در پیش گیری از توسل به زور در اختلافات

با آنکه از نیمه دوم قرن بیستم، تلاش شده است تا صلح و امنیت پس از دو جنگ خانمان سوز بر جهان حاکم گردد؛ با این وجود، بشر با جنگ وارد هزاره سوم شده است. هرچند هم اکنون هیچ مخاصمه بین المللی ای وجود ندارد اما در سال های 1990 تا 2000 میلادی نزدیک به 56 مخاصمه داخلی و غیر بین المللی صورت گرفته است. اکنون نیز نزدیک به 30 منطقه از جهان درگیری های مسلحانه داخلی وجود دارد که آثار مستقیم و غیرمستقیم آن بر اقتصاد، امنیت، سلامت و بهداشت انسان ها به ویژه غیر نظامیان، انکار ناشدنی است. جنگ ها به طور طبیعی با خود زیان های مادی، انسانی، اخلاقی و فرهنگی فراوانی به بار می آورند و در مورد غیرنظامیان بی هیچ تردیدی همه حقوق آنان را هدف قرار می دهند؛ به همین علت؛ اساسا توسل به زور و تجاوز و اشغال در حقوق بین الملل عرفی و حقوق معاهدهای محدود شده است. در بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد آمده است اعضای سازمان ملل متحد در روابط بینالمللی خود از تهدید یا توسل به زور علیه تمامیت ارضی، استقلال سیاسی هر کشور یا هر گونه رفتاری که با اهداف ملل متحد مطابقت ندارد خودداری خواهند نمود. اهمیت اصل مذکور در این است که: این اصل از توسل به زوری که کشورهاذاتا0 به آن متمایل هستند، جلوگیری مینماید. اگرچه بر طبق دیدگاه تنی چند از مفسران، منع ذکر شده در بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد صرفا0 کشورها را از کاربرد زور در تمامیت ارضی و استقلال سیاسی دیگر دول باز میدارد اما عقیده عموم بر آن است که تمامیت ارضی و استقلال سیاسی، تنها دو عنصر تقویتکننده میباشند و این منع، در برگیرنده منعی عمومی است (به استثناء 2 موردی که در منشور ملل متحد درج گردیده؛دفاع مشروع و اقدامات شورای امنیت بر اساس فصل هفتم منشور).[1] تفسیر اخیر در تاریخچه منشور ملل متحد هم به نوعی بیان گردیدهاست. ما مردم ملل متحد مصمم گردهایم به محفوظ داشتن نسلهای آینده از بلای جنگ که دوبار در مدت یک عمر انسانی افراد بشر را دچار مصائب غیر قابل بیان نمودهاست.[2 ] اما با قیاس موارد مذکور در میثاق و منشور و کنوانسیون ها و معاهداتی که توسل به زور را محدود نموده اند با واقعیت عینی سازمان ملل و شورای امنیت ، می توان به این نتیجه دست یافت که به دلایل سیاسی و بی عدالتی وگرایش به قدرتها و ابر قدرتها اصل منع توسل به زور مصون نمانده است و با برخوردهای چندگانه وتبعیض در مسایل بین المللی، روزنه امید کشورهای ضعیف را مسدود نموده است.