بررسی احتمال و عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان در بورس کالا از طریق قرارداد نقدی( مطالعه موردی: محصول گندم شهرستان کهنوج)

نابسامانی ساختار بازار محصولات کشاورزی در ایران موجب ایجاد مشکلات متعددی در قیمت گذاری و نحوه مبادلات آنها گشته است. گندم نیز از جمله این محصولات است. از آنجا که سال های طولانی است که گندم تولیدی کشور توسط دولت خریداری می شود، اما مشکلاتی که در راستای این خرید تضمینی وجود دارد از جمله عدم اعلام به موقع قیمت تضمینی، عدم اعلام قیمت مناسب براساس شرایط بازار و در نتیجه آن عدم تصمیم گیری صحیح کشاورزان در مورد الگوی کشت می توان اشاره کرد. اما با ورود گندم به بورس کالای کشاورزی، قیمت آن کشف شده و مابه التفاوت آن با خرید تضمینی توسط دولت به کشاورز پرداخت می شود. زمان دریافت وجه کشاورز از فروش محصولاتش به حداقل زمان کاهش می یابد و از طرفی هزینه های زیادی که خرید تضمینی به دولت تحمیل می کند حذف می گردد که خود به خود به کاهش کسری بودجه دولت کمک می کند. در این مطالعه با استفاده از روش آنالیز واریانس، احتمال مشارکت کشاورزان گندم کار شهرستان کهنوج در بورس کالای کشاورزی از طریق قرارداد نقدی که در حال حاضر تنها قراردادی که در بورس کالای کشاورزی بر روی گندم انجام می گیرد است و از طرفی عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر این مشارکت بررسی می شود. به این منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از بین 750 تا 800 نفر از کشاورزانی که در سال زراعی 96 در شهرستان کهنوج گندم کاشته بودند بر طبق جدول مورگان تعداد260 نفر انتخاب شدند و داده ها به صورت تکمیل پرسش نامه تهیه گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که تنها 17 / 3 درصد از کشاورزان گندم کار ساز و کار بازار بورس کالای کشاورزی وفروش محصول خود از طریق قرارداد نقدی را درک نکرده اند. این در حالی است که بیش از 95 درصد از کشاورزان شیوه کارکرد این بازار را با 1 تا 3 مرحله خواندن متن، درک کرده اند. همچنین 23 / 34 درصد از کشاورزان حاضر به همکاری در بازار فوق هستند. مهم ترین دلیل عدم مشارکت در این بازارها را می توان عدم اطمینان به این بازارها دانست. بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر احتمال مشارکت کشاورزان در بورس کالا نشان داد بین سابقه کشت گندم، داشتن درآمد غیر مزرعه ای، سطح زیر کشت، نحوه مالکیت مزرعه و بیمه و تمایل به مشارکت در بورس کالا از طریق قرارداد نقدی رابطه معنی دار وجود دارد. در پایان برای رفع مشکلات عدم مشارکت و افزایش احتمال مشارکت در بازار بورس کالای کشاورزی راهکارهایی ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

بورس کالا ، خرید تضمینی ، گندم ، مشارکت کشاورزان ، شهرستان کهنوج