بررسی جایگاه آموزش ارگونومی در کتب درسی نظام آموزشی ایران از ابتدایی تا متوسطه در رشته های مختلف تحصیلی ، سال 1396

سابقه و هدف: ارگونومی علم طراحی و اصلاح محیط ، تجهیزات و سازمان مطابق با قابلیت ها و محدودیت های انسان است. نیروی انسانی، بزرگترین دارایی های یک کشور محسوب می شود. از آنجائیکه کشور ما دارای جمعیتی جوان می باشد، آموزش دانش ارگونومی در این گروه نقش کلیدی در حفظ و ارتقا سلامت عمومی جامعه خواهد داشت. در بیشتر کشورهای جهان، دوران تحصیل در مدارس به عنوان بهترین، موثرترین و موفق ترین زمان برای آموزش در نظر گرفته می شود . با توجه به اهمیت دوران طلایی کودکی و نوجوانی در امر آموزش و یادگیری، هدف از این مطالعه بررسی جایگاه آموزش ارگونومی در کتب درسی نظام آموزشی ایران از ابتدایی تا متوسطه در رشته های مختلف تحصیلی می باشد مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است که از طریق مرور سیستماتیک کلیه کتب درسی در نظام آموزشی کشور در رشته های مختلف صورت گرفته است. در ابتدا چک لیستی توسط محققین در خصوص تعیین و طبقه بندی موضوعات مختلف دانش ارگونومی طراحی گردید، سپس این چک لیست به ده نفر از متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای و ارگونومی ارسال شد تا با مطالعه آن، نظرات خود را در مورد شمول و نحوه طبقه بندی موضوعات اعلام نمایند. پس از اعمال نظر متخصصین ، چک لیست نهایی آماده شد. آنگاه تمامی کتب درسی نظام آموزشی ایران از اول ابتدایی تا دوره دوم متوسطه تمامی رشته ها مورد بازبینی قرار گرفت و مطالب مرتبط با ارگونومی مطابق چک لیست ، جمع آوری گردید. داده ها در نهایت با نرم افزار spss و با استفاده از روش های آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در مجموع از 300 کتاب درسی مورد بررسی، 449مطلب آموزشی مرتبط با دانش ارگونومی در کتب درسی نظام آموزشی کشور یافت گردید. 73 مورد (16/3 ٪) در دوره ابتدایی، 38 مورد (8/5 ٪) در دوره اول متوسطه و 338 مورد (75/3٪) در دوره دوم متوسطه قرار داشت. مطالب مربوط به وضعیت بدنی نامناسب و طولانی با 183 مورد (40/8٪)، جابجایی دستی بار با 82 مورد (18/3 %) و ارگونومی محصول با 57 مورد (12/7٪) به ترتیب بیشترین موضوعات مورد اشاره را در کتب سه مقطع به خود اختصاص داده اند. از بین پنج رشته مورد بررسی در دوره دوم متوسطه، ، 332 مطلب آموزشی (73/9درصد) برای رشته فنی حرفه ای و تنها 6 مطلب آموزشی (1/3درصد) برای رشته تجربی و ریاضی وجود داشت. در رشته های هنر و ادبیات هیچ موردی یافت نشد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه تا مقطع دوم متوسطه، اشاره به ارگونومی بسیار کم می باشد، همچنین در مقطع دوم متوسطه بیشتر مطالب آموزشی فقط در رشته فنی حرفه ای می باشد، لزوم بازبینی کتب و تاکید بیشتر بر اهمیت ارگونومی و تاثیر آن بر کودک و نوجوان را می طلبد.

کلیدواژه ها:

ارگونومی ، مدارس ، کودک و نوجوان ، نظام آموزشی ایران