قاعده انگاری لاقود لمن لا یقاد منه

در مسئله قتل عمدی دیوانه توسط فرد عاقل، فقیهان بر خلاف قاعده اولیه در قتل عمد، حکم به نفی قصاص و لزوم پرداخت دیه نموده اند. مستند این رای به ظاهر اجماعی، خبری از امام باقر (علیه السلام) است که به صحیحه ابابصیر معروف است. از آنجا که مفاد خبر خلاف قواعد اولیه باب قصاص است؛ فقیهان، حدیث را منحصر به مورد خود- یعنی قتل دیوانه- دانسته و از تسری آن بر سایر موارد اجتناب نموده اند. نگارندگان بر خلاف مشهور فقهاء، عبارت ذیل روایت را که فرموده اند: لا قود لمن لا یقاد منه تعلیل حکم می دانند؛ ازاین رو، مضمون خبر را نه قضیه ای جزیی و مختص به مورد خود که مبین قاعده ای عام و کبرایی کلی می بینند؛ در نتیجه با تاسیس قاعده ای فقهی ابتدا مدارک و مستندات آن را برشمرده و به بررسی سند آن ها پرداخته اند، در ادامه ضمن تبیین مفاد قاعده به تحدید قلمرو آن پرداخته و در نهایت با احراز وحدت ملاک و به استناد عموم تعلیل مواردی را که می تواند تحت شمول قاعده قرار گیرد، احصاء کرده اند.

کلیدواژه ها:

قتل عمد ، قصاص ، نفی قصاص ، قاعده فقهی لا قود لمن لا یقاد منه ، صحیحه ابابصیر