بازخوانی انتقادی دیدگاه محقق خراسانی(ره) در تجری با تکیه بر نظرات حضرت امام خمینی(ره)

تجری به معنای مخالفت کردن با حجت شرعی یا عقلی است بدون آنکه مخالفتی با واقع شده باشد. این مساله از مقولاتی است که بسته به نوع نگاه به آن دارای ماهیت متفاوت می­شود؛ اما چون در دانش اصول فقه به آن پرداخته می­شود، در حکم آن میان اصولیان اختلاف نظر وجود دارد. در این میان محقق خراسانی قائل به حرمت آن و استحقاق عقاب برای فردی است که این کار را انجام می ­دهد. وی برای اثبات نظر خود به موارد و ادله ­ای چند اشاره نموده و به مباحث دخیل در این بحث مانند عدم اختیاری بودن فعل متجری، بررسی اختیاری بودن مقوله اراده یا عدم آن و بررسی قرب و بعد انسان نسبت به ساحت مولا اشاره می ­کند. در مقابل این دیدگاه، امام خمینی با بررسی دقیق ماهیت تجری، قائل به عدم حرمت و عدم استحقاق عذاب نسبت به متجری است و با این ملاک به نقد دیدگاه ­های محقق خراسانی پرداخته است. در این نوشتار که به شیوه توصیفی تحلیلی صورت گرفته، ضمن پذیرش فقهی بودن ماهیت تجری، صحت و دقت نظر امام خمینی در موارد مورع نزاع مورد تایید قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

تجری ، قاعده الذاتی لا یعلل ، اراده ، اختیار ، تعدد عقاب ، محقق خراسانی ، امام خمینی