تحلیل آسیب پذیری حریم برای مستندنگاری میراث فرهنگی (بررسی موردی: برج طغرل)

هدف پژوهش حاضر بررسی مفاهیم مرتبط با حریم میراث فرهنگی، شناسایی و انتخاب عوامل اساسی و تاثیرگذار بر روی حریم و      چشم­انداز، نظیر انواع کاربری قطعات، وضعیت نمای قطعات موجود در حریم، ارتفاع قطعات ملکی و تراکم آن­هاست. یکی از جنبه­های بسیار مهم مرتبط با میراث فرهنگی، حریم آن­هاست و ضرورت دارد در هر نوع فعالیت عمرانی و توسعه­ای از هر گونه تجاوز به حریم و چشم­انداز آثار تاریخی پرهیز کرد. طبق اصول و موازین علمی بین­المللی، برای میراث فرهنگی حریم­های مختلف تعریف می­شود، که برای هر یک نوع ویژه­ای از مراقبت و محدویت­های خاص از نظر ساخت­وساز و دخل و تصرف تعیین شده است. متاسفانه در ایران این مهم تاکنون، مورد توجه جدی قرار نگرفته است و در نتیجه حریم میراث فرهنگی دچار بحران و آسیب جدی شده ­است. بنابراین برای حفظ آثار و همچنین مدیریت مناسب آن­ها برای مقاصد گوناگون، وجود نقشه­های مبین آسیب­پذیری بسیار ضروری می­نماید. به کمک چنین نقشه­هایی، مدیریت دانش بنیان آثار تاریخی و فرهنگی از نظر شهرسازی پایدار امکان­پذیر می­گردد و مدیران شهری و میراث فرهنگی می­توانند تصمیمات صحیح، سریع و مناسب اتخاذ کنند. تحقیق حاضر، برپایه رویکرد مبتنی بر اطلاعات و تحلیل­های مکانی و با هدف مستند نگاری و مدیریت آسیب­پذیری حریم میراث فرهنگی انجام شده است. به عنوان بررسی موردی، میزان آسیب­پذیری حریم و چشم­انداز یکی از مهم­ترین آثار تاریخی ایران، یعنی برج طغرل واقع در ناحیه یک منطقه 20 تهران نسبت به خطرات غیر طبیعی و عوامل انسان ساخت، با استفاده از یک سیستم خبره فازی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. برای این کار، از روش فازی یگانه برای استنتاج و همچنین تحلیل­های مکانی و محاسبات رستری برای تولید نقشه­های آسیب­پذیری استفاده شد. با بررسی نتایج این تحقیق مشاهده می­شود که فقط 6 درصد حریم برج طغرل بدون آسیب باقی مانده­ است و بیش از نیمی از آن دارای آسیب پذیری متوسط و زیاد است که این یک تهدید جدی برای حریم و اثر تاریخی است. همچنین بر اساس تعریف حریم درجه یک و دو برای برج طغرل توسط سازمان میراث فرهنگی، حریم درجه یک در وضعیت تقریبا بدون آسیب، و بیشتر مناطق حریم درجه دو با آسیب­پذیری متوسط شناسایی شدند.

کلیدواژه ها:

مستند نگاری میراث فرهنگی ، اطلاعات مکانی ، حریم آثار تاریخی ، آسیب پذیری ، سیستم خبره فازی