رویکردی پادتقارنی به ضمیراندازی در زبان فارسی

در این مقاله به تبیین دو مشخصه بارز زبان­های ضمیرانداز یعنی فقدان فاعل واژگانی و جابه­جایی آزادانهفاعل و فعل در زبان فارسی بر اساس پادتقارن پویا می­پردازیم.این دو ویژگی محصول جانبی نقطه تقارن هستند. ضمیر فاعلی پنهان ضمیری ضعیف و یک گروه حرف تعریف است که پس از ادغام با گروه فعلی و تشکیل نقطهتقارن در صورت آوایی حذف می­گردد. این امر توجیه­گر ضمیراندازی است. جایگاه اصلی فاعل در ساخت­های متعدی و غیرکنایی در مشخصگر فعل سبک و در ساخت­های غیرمفعولی مشخصگر فعل واژگانی است. در تمامی این جایگاه­ها شاهد نقطه تقارنی خواهیم بود که می­تواند به دو صورت شکسته شود؛ یا با جابه­جایی فعل و یا با جابه­جایی فاعل. همین امر، جابه­جایی آزادانه فاعل و فعل را توجیه می­کند. در فاعل پیش­فعلی حرف تعریف در جایگاه مشخصگر گروه زمان و در صورت تکیه­بر بودن در جایگاه مشخصگر گروه کانون می­نشیند. در فاعل پس­فعلی در ساختارهای غیرمفعولی، فعل از درون فعل واژگانی تیره به صورت افزوده با فعل سبک ادغام می­شود و در ساختارهای غیرکنایی و متعدی فعل از درون گروه فعل واژگانی به درون هسته زمان حرکت می­کند.    

کلیدواژه ها:

ضمیراندازی ، جابه­ جایی آزادانه فاعل و فعل ، ضمیر فاعلی پنهان ، فاعل پیش­ فعلی ، فاعل پس ­فعلی