خزان بهار

برخی از محققان گفته مولف گمنام تاریخ سیستان را که محمد بن وصیف اولین شاعر پارسی گوی است که در مدح یعقوب لیث صفار شعر سروده است را درخور اعتماد نمی دانند. (زرین کوب.1373. 108) اما همین مطلب را بایستی نشانه نزدیکی شعرا با دربار سلاطین از گذشته های دور بدانیم. این ارتباط هم ناشی از نیازهای دو گروه به یکدیگر بوده و نمی توان همه مدیحه سرایان را با دیده شعرای متملق و دنیا دوست ببینیم. در قسمت ابتدائی مقاله به این بحث و اینکه در اغلب حکومت ها این مطلب در جریان بوده، بیشتر خواهیم پرداخت. قسمت دوم مطلب را به تفصیل از ملک الشعرای بهار یاد خواهیم کرد که مدیحه سرایی شعرای درباری را ناشی از سنن ملی و نژادی می دانست. او که منصب ملک الشعرایی خود را از پدر به ارث برده و به سنت ملی یاد شده پایبند بود، بارها شاهان قاجار و رضا شاه پهلوی را مدح گفت. اما پیش از بیان علت این اتفاق، ابتدا به زندگی سیاسی ملک الشعرا خواهیم پرداخت تا پی به افکار آزادیخواهی او و البته برخی از لغزش های او ببریم. سپس مدیحه سرایی او به ویژه در مورد رضا شاه را مورد بررسی قرار خواهیم داد تا معلوم گردد که هدف ایشان مانند برخی از شعرا، چاپلوسی و تملق بوده و یا برخی ملاحظات و اضطرارها او را به این سمت سوق داده است.