مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی

تلاش های گسترده پزشکان و متخصصین علم جنین شناسی جهت درمان ناباروری، شیوه های نوینی را برای رفع این معضل به ارمغان آورده است. یکی از این شیوه ها، باروری به روش اهدای جنین است. در این فرآیند به دلیل ناباروری زوجین، اسپرم و تخمک زوجین دیگری گرفته می شود و به واسطه لقاحی که بین آنها در محیط آزمایشگاه صورت میگیرد، تخمک ها بارور می شوند. سپس با کنترل و نظارت متخصصین، تخمک های بارور شده (زیگوت) در مدت زمانی حدود 72 ساعت، شروع به تکثیر سلولی می کنند و در نهایت، وقتی که تخمک های بارور شده تبدیل به حدود 6 تا 8 سلول شدند (با توجه به اینکه در این نوع ناباروری رحم زن قابلیت بارداری دارد)، جنین حاصل در مرحله 8 سلولی یا فراتر از این، جهت رشد طبیعی خود به رحم زن منتقل می شود. از منظر فقه اسلامی، این شیوه یکی از موضوعات جدید و سوال برانگیز محسوب می شود که طرح آن موجب عکس العمل هایی از جانب فقهاء شده است. با تولد اولین نوزاد ناشی از لقاح خارج رحمی در سال 1978 م.، آگاهی مردم از روش های جدید درمان ناباروری افزایش یافت. به کارگیری این تکنیک ها امید را برای گروهی از زوج ها که پیش از آن تصور می کردند هرگز صاحب فرزند نمی شوند به ارمغان آورد. از جمله این روش ها، اهدای تخمک، اسپرم و جنین است که به عنوان باروری جایگزین و یکی از راه های موفق درمان ناباروری مطرح شده است اصول باروری جایگزین و شرایط آن در قانون و آیین نامه های اجرایی مربوط آمده است؛ اما آنچه در این میان حایز اهمیت است، اطمینان از سلامت اهداکننده، دریافت کننده و تطابق خصوصیات و ویژگی های ظاهری، خونی، فرهنگی،اجتماعی و دینی است. اولین اقدام در این زمینه آگاهی زوجین از چگونگی دریافت گامت یا جنین اهدایی است تا نگرانی های حاصل از این عمل، خطرات احتمالی، درصد موفقیت، هزینه های مربوطه، مسائل شرعی و قانونی متعاقب آن، محرمانه بودن هویت دهنده و گیرنده از یکدیگر و سلامت گامت یا جنین مورد ارزیابی قرار گیرد. این روش های نوین درکنار جنبه های درمانی، ابعاد حقوقی و اخلاقی پیچیده ای دارند که براساس شرایط فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی هر کشور نیازمند دقت نظر خاص بوده و باید مورد توجه قرار گیرند

کلیدواژه ها:

اهدای جنین ، منظر فقه ، حقوق پزشکی