واکاوی طرح های توسعه شهری جدید با الگوهای نوین برنامه ریزی شهری (مطالعه موردی: شهرک خاوران تبریز)

شهرنشینی در ایران از دهه 40 ­به بعد، شدت می­گیرد که نتیجه آن پیداش طرح­ های شهری (جامع و تفصیلی)­ جهت انتظام بخشیدن به توسعه ­های شهری است. این طرح­ها به دلیل نگرش صرفا کالبدی که به شهرها داشته اند از بعد اجتماعی، اقتصادی، فنی و سازمانی با نارسایی ­های بسیاری همراه بوده و در مجموع نتواسته­اند برای توسعه موزون و متناسب شهرها موثر باشند و غالبا نیز، به دلیل بلند مدت بودن و فاقد انعطاف­پذیری، در مقابل پویایی شهر نتوانسته­اند به اهداف خود دست یابند. ضرورت این امر، استفاده از الگوهای نوین توسعه شهری است که در اواخر قرن بیستم در کشورهای اروپایی و آمریکایی به کار گرفته شده و نسبت به طرح­های موجود موفقیت بیشتری را نشان می­دهند و شهرهای بی­روح مدرنیته را به سمت زندگی­های محله­ای با ساختارهای سنتی پیشین خود سوق می­دهند که مقیاس انسانی دارد و سرزندگی و زندگی در این گونه شهرها موج می­زند. از این رو باید الگوهای نوین، که بیشتر بر پایه توجه به اصول و معیارهای انسان­گرایی و منعطف بودن استوار است، به عنوان طرح آلترناتیو استفاده گردد که بیشتر بر مقیاس­های کوچک (محلی) با بازه زمانی کم تاکید می ­کنند. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل طرح توسعه شهرک خاوران با استفاده از مبانی نظری الگوهای نوین توسعه شهری از قبیل TND، TOD، رشد هوشمند، واحدهای برنامه­ریزی شده و ... است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق، شهرک خاوران یکی از شهرک­های تازه طراحی شده شهر تبریز است. برای گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده؛ همچنین از نرم­افزار ArcGIS برای تهیه نقشه­ها استفاده شده­است. تحلیل­های صورت گرفته، براساس نقشه­های ترسیم شده محدوده و گزارش کار طرح بازنگری شهرک خاوران است. نتایج تحقیق نشان می­دهد با وجود توسعه و گسترش ادبیات نظری الگوهای نوین برنامه­ریزی شهری در کشور، این اصول و مبانی کمتر در طرح­های شهری کشور به طور عام و شهرک خاوران تبریز به صورت خاص مد نظر قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

طرح توسعه شهری ، الگوهای نوین ، برنامه ریزی ، شهرک خاوران ، تبریز