مروری بر عوامل موثر در ایجاد ریزگرد در ایران

مقدمه و هدف: ریزگرد پدیده ای است که غلظت ذرات ریز جامد غبار در جو در حدی باشد که میدان دید را به صورت قابل توجهی کاهش دهد. وقوع ریزگردها به شدت با شرایط هواشناسی، انتشار آلاینده ها و تبدیل گاز به ذرات ارتباط دارد(1). آلودگی به وسیله ریزگرد می تواند یک معضل فرامرزی باشد و توسط باد تا مسافت بسیار طولانی جابجا شده و انتقال یابند . به این صورت که اگر تراکم و وسعت آن در منبع بسیار زیاد باشد، پس از عبور از مرزهای هوایی شهرها و کشورهای همسایه همچنان قابل مشاهده و اندازه گیری باشد. ذرات موجود در ریزگردها ذراتی هستند که اندازه آن ها بزرگ تر از 5/2 میکرومتر هستند و از چند عامل به وجود آورنده اصلی مانند طوفان های صحرایی پی در پی در مناطق خالی از سکنه و پوشش گیاهی، عبور و مرور زیاد وسایل نقلیه در جاده های آسفالت نشده، عملیات انتقال مواد ساختمانی، خردکردن و سنگ زنی مانند تولید گچ و سیمان و سوختن هرگونه ماده قابل احتراق حاصل می شوند(2).مواد و روش ها:این مطالعه از نوع مروری می باشد که از مقالات موجود در پایگاه های مختلف علمی که در طی بیست سال ( از سال 2018-1998) انتشار یافته بودند، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نتایج: بروز خشکسالی های متعدد و تغییر شرایط اقلیمی در کنار عواملی چون مدیریت نادرست منابع آب و خاک، کاهش پوشش و تنوع گیاهی و همچنین بهره برداری ناپایدار و غیرصحیح از اراضی زراعی و مرتعی که عامل اصلی بروز آن ها، خود ما انسان ها هستیم، از مهم ترین عوامل تشدید فرسایش خاک و به دنبال آن بروز طوفان های گرد و غبار و ریزگرد در سال های اخیر شناخته شده اند. عوامل زیادی در تشکیل طوفان های گرد و غبار و بروز پدیده ریزگردها دخیل هستند. اما در میان آن ها بدون شک فقدان پوشش گیاهی مناسب در اراضی مختلف، یکی از مهم ترین دلایل محسوب می شود(3).خلاصه:نبود پوشش گیاهی مناسب در مناطقی که مستعد گرد و غبار هستند باعث می شود که هوای بالای این مناطق شروع به گرم شدن نموده و به سمت بالا حرکت نماید. این جریان رو به بالای هوای گرم با بادهای تروپوسفری که دارای سرعت بالایی هستند برخورد نموده و در نتیجه آن یک جریان چرخشی به سمت پایین ایجاد می شود. این جریان با شدت بالایی با سطح زمین برخورد نموده و باعث ایجاد طوفان های گرد و غبار در مقیاس محلی می گردد.

کلیدواژه ها:

ریز گردها ، استراتژی های کنترل ، پوشش گیاهی ، سرعت باد