ماهیت پول از منظر فقه اسلامی

پول موضوع برخی از احکام فقهی و حقوقی است که فقیه بدون شناخت ماهیت امروزی آن نمی تواند درباره­اش حکمی صایب صادر کند؛ فقیه برای دستیابی به حکم صحیح هر پدیده ای، نخست باید موضوع آن حکم را به طور کامل بشناسد. از آنجا که پول طی چهارده قرن، دچار تغییرات بسیاری شده و ماهیت پول امروز اساسا متفاوت از ماهیت پول چهارده قرن پیش است، بالتبع احکام آن نیز دگرگونی اساسی می یابد. از این­رو، شناخت ماهیت آن اهمیت ویژه ای یافته است. موضوع کاهش ارزش پول و لزوم یا عدم لزوم جبران کاهش ارزش پول در دهه های اخیر، از مباحث بسیار مبتلا به و چالش بر انگیز محافل اقتصادی و فقهی بوده است. آحاد جامعه نیز به انحاء مختلف با این موضوع درگیرند. نحوه تادیه دیون در شرایط تورمی شدید، ارتباط تنگاتنگی با نحوه طرز تلقی از حقیقت پول دارد. طرفداران و مخالفان لزوم جبران کاهش ارزش پول، طرز تلقی متمایزی نسبت به ماهیت پول دارند و استناد به مثلی و یا قیمی بودن پول، از مهم ترین دلایل هر دو گروه است. از این ­رو، این نوشتار در پی شناخت ماهیت پول از جهت مثلی و قیمی است و برای این امر با رویکرد تطبیقی و بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی دیدگاههای مختلف فقها و اندیشمندان و انواع توجیهات آنها در این زمینه پرداخته است. طبق یافته های این پژوهش، ماهیت پول در فقه اسلامی، با نظرات گوناگونی روبه رو شده است؛ اما مشهور فقهای شیعه و اهل سنت، معتقد به مثلی بودن پول اعتباری به لحاظ ارزش اسمی آن هستند. این مقاله در پی آن است تا با کمک شواهد و ادله ای، مقومیت قدرت خرید در مثلیت پولهای اعتباری را تبیین و اثبات کند.

کلیدواژه ها:

پول ، مثلی و قیمی ، پول اعتباری ، ارزش اسمی پول ، قدرت خرید