تحلیل ابعاد عملکردی سازمان های مسیول در روند پاسخگویی به آتش سوزی انبار روغن موتور شهر قزوین

شرح حادثه: به دنبال وقوع آتشسوزی در یک انبار روغن موتور خودرو با زیربنای 900 مترمربع دریکی از مناطق شهری قزوین، دود غلیظ و سیاه رنگی آسمان شهر را پوشاند. این حادثه در ساعت 18: 19 مورخه 93/02/16 به وقوع پیوست. نوع سازه انبار روغن، سوله اسکلت فلزی – آجری بود. با توجه به اظهارات مالک، حدود 1000 تنمواد و مشتقات نفتی قابل اشتعال ازجمله انواع روغن موتور، چسب، اکتان، مکمل بنزین، الکل، انواع حلال، گریس و فیلتر به ارزش حدودی 8.000.000.000 تومان در انبار دپو شده بود. متعاقب تماس شهروندان با مرکز فرماندهی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قزوین مبنی بر وقوع حریق در انبار روغن (ساعت 18:19) اکیپ های عملیاتی از ایستگاه های شماره 3 و 6 و 7 سازمان به محل اعزام گردید (ساعت 18:20). واحدهای آتش نشانی در سریع ترین زمان ممکن (ساعت 18:23) در محل حضور یافتند. با توجه به گستردگی حریق 22 دستگاه خودروی عملیاتی سازمان از 7 ایستگاه سازمان به محل اعزام شدند. به منظور رعایت جنبه های احتیاطی و پشتیبانی از شهرهای مختلف استان و خارج استان تعداد 22 دستگاه خودروهای سازمانی، 9 دستگاه خودروهای شهری اقماری استان و 18 دستگاه خودروهای استان های همجوار پس از درخواست به محل حادثه اعزام شدند حریق در ساعت 03:30 بامداد مهار و در ساعت 07:33 صبح اتمام عملیات اعلام گردید. خسارات مالی وارده بر سازمان آتش نشانی در حدود یک میلیارد ریال برآورد گردید. در این حادثه دو مورد مصدومیت و یک مورد مسمومیت تنفسی وجود داشت که مورد اخیر از عوامل آتش نشان بود و توسط کارکنان 115 به نزدیک ترین بیمارستان منتقل گردید. دو مورد مصدوم نیز درمان سرپایی شدند. در این مطالعه موردی و کاربردی ابتدا به بررسی متون مرتبط و وب سایت های خبری مرتبط با وقوع حوادث آتش سوزی در صنایع شیمیایی و مواد اشتعال زا پرداخته شد. در ادامه یک مطالعه کیفی انجام شد. تعدادی مصاحبه نیمه ساختاریافته با کارکنان سازمان های مسیول درصحنه حادثه صورت گرفت. در این پژوهش آمار و اطلاعات لازم پیرامون حادثه از سازمان های مربوطه استخراج گردید. همچنین اسناد و گزارش های موجود توسط محققین مورد تحلیل محتوا قرار گرفت.نقاط قوت: حضور به موقع کلیه سازمان های درگیر در مدیریت حادثه جزء نکات مثبت حادثه بود. با توجه به احتمال گسترش وسعت حادثه سازمان آتش نشانی و مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی استان درخواست نیروی کمکی نمودند. دیگر نقاط قوت مدیریت حادثه شامل این موارد بود: اعزام تیم سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، اعلام آماده باش سه بیمارستان جنرال شهر قزوین، ایجاد کانال ارتباطی بیسیم بین سازمان های آتش نشانی، پلیس، مدیریت بحران و مرکز فوریت های پزشکی، استقرار تیم پست فرماندهی حادثه درصحنه، ایمن سازی محیط به ویژه قطع برق، گاز منطقه و تخلیه ساکنین همجوار، توجه بیشتر به موضوع فرهنگ سازی و آموزش همگانی، حضور عوامل انتظامی جهت برقراری امنیت حادثه، افزایش درک خطر دستگاه های خدمت رسان در قبال وجود اماکن پرخطر شهری و انجام مطالعات بیشتر و توجه به بروز رسانی تجهیزات، رفتارشناسی حریق و انتخاب سیستم تدافعی و سپس تهاجمی جهت اطفای آتش، عدم برخورد احساسی با مدیریت حادثه از سوی سازمان آتشنشانی، اقدام به موقع جهت جلوگیری از سرایت روغن های شناوردر جوی های آب به سمت باغستان های سنتی، جمع آوری و تصفیه روغن های شناور، جهت جریان باد غالب به سمت خارج شهر نقاط ضعف: نقاط ضعف قابل مشاهده از دیدگاه سازمان های درگیر در مدیریت حادثه شامل این موارد بود: نبود دستورالعمل مناسب و پروتکل قابل اجرا در مواجهه با این نوع حوادث، هماهنگی نامناسب بین سازمانی، شناسایی ناکافی واحدهای صنعتی پرخطر شهری و نداشتن نقشه مخاطرات، عدم رعایت نکات HSE در کارگاه روغن، نبود تشکل های مردم محور درزمینه مدیریت بحران های زیست محیطی، عدم برخورداری از مانورهای بین سازمانی درزمینه اطفای حریق کانون های صنعتی، عدم مدیریت و فرماندهی واحد حادثه، ارتباطات شخصی به جای تعاملات سازمانی، حضور چندین ساعته مدیران ارشد استانی درصحنه حادثه همراه با اظهارنظرهای غیر کارشناسی و احتمال رخداد انفجارهای بعدی، اطلاعرسانی نامناسب حادثه، تجمع غیرضروری مرد، ترافیکخودروها، عدم تجهیزات کاربردی اطفای حریق در نزد سازمان های همکار و پشتیبان، نداشتن سخنگوی واحد ستاد بحران، نداشتن تجهیزات اطفای حریق جهت سازه های بلندمرتبه و مدرن، نداشتن بالگرد، سیاست زدگی در مدیریت بحران، کثرت سازمان های ارایه دهنده خدمات اضطراری، بی توجهی به اصول پیشگیری و آمادگی در مدیریت بحران.نتیجه گیری و پیشنهادها: با توجه به موارد اشاره شده رعایت اصول انبارداری، تجهیز و مدرن کردن وسایل و تجهیزات لازم جهت اطفای حریق، آموزش اصول اولیه مدیریت بحران جهت مدیران سازمانی در سطوح مختلف، هماهنگی بین سازمانی، لزوم انجام مانورهای بین سازمانی، تشکیل سازمان واحد مدیریت بحران، امنیت صحنه حادثه، شناسایی نقاط پرخطر و حادثه خیز همگی در کاهش خسارات جانی و مالی، اموال و سایر خطرات پیش رو نقش مهمی ایفا می کنند.

کلیدواژه ها:

حریق ، انبار روغن ، مواد اشتعال زا ، قزوین ، مدیریت بحران