تحلیل سینوپتیک دینامیک بارش سنگین و سیلابی آخر فروردین ماه 1382 در استان یزد جهت مدیریت منابع آبی (تقویت آبخوان ها)

بارش های سنگین و سیلابی یکی از مخاطرات طبیعی است که بشر همواره با آن روبرو بوده و در جهت کنترل آن تلاش کرده است. این حادثه هر سال موجب ایجاد خسارت های بسیاری در سراسر جهان می شود. بارش های سنگین و سیلابی یک رخداد ناگهانی است و با توجه به این که می تواند عوارض مخرب زیادی داشته باشد، نیازمند شناخت صحیح و دقیق است. بنابراین مدیریت جامع مهار وکاهش خسارت های سیل و استفاده صحیح از منابع آبی سیلاب در مدیریت کم آبی و خشکسالی و جمع آوری این آب ها جهت تقویت آبخوان ها و قنات ها، قبل از هر چیز باید توانایی شناخت سامانه هایی را که موجب پیدایش این پدیده می شوند، داشته باشد تا بتواند رخداد آن را پیش بینی کند. به این ترتیب، می توان خسارت های جانی و مالی ناشی از این پدیده را کاهش و از منابع آبی آن بیش ترین استفاده را برد. پدیده سیلاب در مناطق خشک و بیابانی جهان و ایران بیشتر ایجاد می شود. با وجود قرارگیری مراکز پر فشار جنب حاره در ماه هایی از سال بر روی عمده مناطق ایران که عدم نزول ریزش های جوی را برای ماه های متوالی به دنبال دارد، در ماه های دیگر سال، ممکن است بارش های زیادی در مدت چند روز یا حتی چند ساعت ریزش کند و سیلاب های مخربی را ایجاد نماید. استان یزد به علت موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی ویژه آن که در نواحی خشک و بیابانی ایران مرکزی واقع شده، در معرض رخداد این سیلاب هاست و به صورت دوره ای خسارت های زیادی را از این جهت متحمل می شود. به همین سبب، شناخت چگونگی پیدایش الگوهای سینوپتیک که منجر به ایجاد این پدیده در استان یزد می شوند، در پیش بینی و کاهش آثار زیانبار این پدیده و استفاده درست از منابع آبی آن در مدیریت خشکسالی و تغذیه آبخوان ها و قنات های استان می تواند مفید باشد. این تحقیق با استفاده از داده های بارش روزانه ایستگاه های هواشناسی استان یزد، نقشه های سینوپتیک سطح زمین و ترازهای فوقانی جو، داده های جو بالای ایستگاه هواشناسی یزد و محاسبه شاخص های ناپایداری توده هوا و دبی سیلاب از ایستگاه های هیدرومتری استان، بارش سنگین و سیلاب آخر فروردین ماه 1382 در استان یزد مطالعه و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در این دوره بارش سنگین و سیلابی سامانه کم فشار سودانی که از جنوب غرب وارد کشور شده با سامانه کم فشار شرق مدیترانه ترکیب شده است. ماندگاری چند روزه آنها در ایران مرکزی و تغذیه خوب گرما و رطوبت از آب های جنوبی کشور منجر به بارش های شدید و ایجاد سیلاب در مناطق منشاد، فخرآباد، بهاباد، طبس، فیض آباد، تفت، اسلامیه و دره زرشک در استان یزد شده است. این حجم عظیم آب به خوبی می تواند سبب تقویت آبخوان ها و قنات های استان یزد شود.

کلیدواژه ها:

سینوپتیک ، سیلاب ، نقشه هوا ، آبخوان ها ، استان یزد