دین، سیاست، شهرسازی: تبیین جایگاه نظام شهرسازی و ویژگی های آن در حکومت های دینی مورد مطالعه نظریه حکومت اسلامی (ولایت فقیه) آیت الله خمینی (ره)

پژوهش های نشان می دهد که تاکنون بعد محتوایی شهرسازی اسلامی بسیار بیشتر از بعد رویه ای آن مورد توجه قرار گرفته که این امر موجب به وجود آمدن شکاف نظری عمیقی در ادبیات نظری شهرسازی اسلامی شده است. بعد رویه ای شهرسازی اسلامی ریشه در ارتباط میان دین و سیاست دارد. مادامی که جایگاه نظام شهرسازی و ویژگی های آن در این ارتباط تبین نگردد، بعد رویه ای شهرسازی اسلامی اگر ناموجود نباشد، دست کم ناقص است. ارتباط میان دین و سیاست به جریان های عقدیت سیاستی متفاوتی تقسیم می شوند. جریان های عرف گرایی و نگاه مومنانه به این رابطه، جریانات اصلی هستند. جریان های عرف گرایی نظیر عملگرایی، فایده گرایی، ساختار گرایی و امثالهم توانسته اند نظام شهرسازی متناسب با اهداف خود را تبیین نمایند. اما از سوی دیگر جریان های مومنانه که شامل سنت گرایی و بنیادگرایی می باشند، نتوانسته اند در راستای اهداف خود ظام شهرسازی معینی را تعریف نمایند و ویژگی های آن را برشمارند. در این میان بنیادگرایان که داعیه تشکیل حکومت دینی در راستای ساخت جهان بر پایه دین را دارند، به تبیین نظریات متعددی در این زمینه پردخته اند. در این راستا این مقاله به دنبال بازخوانی نظام شهرسازی اسلامی و ویژگی های آن از بطن یکی از بنیادگراترین نظریات حکومت اسلامی که توسط آیت الله خمینی (ره) ارایه شده است، می باشد. جهت نیل به هدف مقاله، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، متن کتاب ولایت فقیه آیت الله خمینی (ره) مورد تحلیل محتوا قرار گرفته است. نتایج مقاله نشان می دهد که جایگاه نظام شهرسازی و ویژگی های آن در قالب پنج مقوله سطوح کلان نظام شهرسازی اسلامی، شهرساز، فضای شهری، مردم، و مدیران و مسیولین و سازمان ها و ادارات دخیل در امور شهری، توسط نظریه ولایت فقیه آیت اله خمینی (ره) قابل تبین می باشد.