بررسی سازگاری میان تکنولوژی و معنویت در معماری مساجد

جوامع امروزی، پس از انقلاب صنعتی دچار تحولات شگرفی شدند و تاثیرات این انقلاب بصورت تکنولوژی به صحنه ظهور رسید و تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر مثبت و منفی خود قرار داد. مسایلی از قبیل معماری و شهرسازی نیز از این تاثیرات بی بهره نبوده اند. این تاثیرات در پاسخگویی به نیاز فزاینده ناشی از رشد جمعیت (مراحل پیشرفت علم پزشکی ) بود که باعث تسریع در امر ساخت و تولید گردید. در این مسیر معماری به مدد تکنولوژی در دوران مدرن (پس از رنسانس) با سرعت رشد کرد و از این رهگذر و به دلیل تسهیلاتی که تکنولوژی عرصه ی آن را مهیا نموده بود، به سمت جهانی شدن حرکت کرد و مرزها را در نوردید. تکنولوژی با نفوذ به فرهنگ های محلی و سنتی، انسجام نهفته در تار و پود آنها را مختل نمود. فرهنگهای محلی که شالوده آن بر پایه مسایل معنوی بنا شده بود، با هجوم تفکرات تکنولوژیک، تضعیف شدند. آسایشی که بشر از رهگذر اعتماد به عقل ابزاری و تکیه بر تکنولوژی بدست آورده بود چنان او را شیفته ابزار مادی و تکنولوژی نموده بود که مسیر فرهنگ ها را از حرکت به سوی تکامل و آرامش ، به تلاش برای کسب آسایش معطوف نموده بود و سبب شده بود که تکنولوژی ، مسیر جامعه را به هر سو که تمایل باشد تعیین نماید. این امر توازن رشد را در میان مفاهیم فیزیکی و متافیزیکی به هم زد. رشد سریع تکنولوژی در مقابل رشد بسیار کند معنویت و معنای موجود در هر فرهنگ ، سبب شد تولید براساس ویژگی ها و ظرفیتها و الگوهای موجود و مطابق با بوم منطقه انجام نگیرد و چالشهایی را سبب شود که در کل، اجتماع انسانی را به خطر اندازد.به نظر می رسد در صورتی که تکنولوژی از فیلتر معنا و فرهنگ هر منطقه عبور نموده باشد و به نوعی خودی گردد، چالشها را پاسخ دهد و نیل به جاودانگی و توازن میسر شود. نمونه بارز این امر در معماری مساجد گذشته و برخی مساجد امروز (در جهان اسلام) به منصه ظهور رسیده اند. این نوشتار سعی در بررسی رابطه میان تکنولوژی و معنویت در مسیر معماری مساجد دارد و باور دارد از مسیر پیوند میان تکنولوژی و معنویت (تعامل پویا که در راستای تکمیل کلیت تعریف می گردد) می باشد که جاودانگی و نیل به آرامش و آسایش توامان مهیاست.

کلیدواژه ها:

معنویت ، تکنولوژی ، معماری ، فضاهای معنوی ، مسجد