ویژگیهای معماری شهرهای ایرانی واسلامی

شهرنشینی دردوره اسلامی ازدگرگونی سنتهای عهدساسانی درایران پدیدآمد و با تغییر اوضاع سیاسی واداری واجتماعی واقتصادی متحول گردید. شهرهای اسلامی براساس احساس دینی اززندگی واستقلال هرمؤمن وحرمت حریم خانواده واهمیت خلوت گزینی شکل گرفته بود. ازاین رونقش مذهبی شهربراهداف نظامی واقتصادی اولویت یافت . تأثیردین مبین اسلام برساختاروالگوهای شهرهای اسلامی ازنظرکالبدی وفضایی تأثیرویژه ای داشت . شهرسازی اسلامی سبب شدکه نقش شارستان کم رنگ شود وتوسعه شهردر ربض وپیدایش بازاروتقسیم بندی محلات جدیدوپیدایش مراکزمذهبی وتجاری ازویژگیهای مهم آن محسوب شود .پس مهم ترین فضاهایی که برحیات شهرحاکم بود : فضای مذهبی ، حکومتی ، صنفی ومحلات بود . شهرسازی اسلامی بربافت مساکن هم تأثیربسزایی گذاشت وکوچه هابرای رسیدن به مساکن کم عرض شده وحالت نیمه خصوصی پیداکرد، تاازدیدرهگذران دورنگه داشته شود . حتی درمحل ورودبه سکونتگاه هم ایجادهشتی سبب محرمیت وخصوصی شدن مساکن شد . شهرهای اسلامی دو پایه اساسی داشتند : یکی مسجد جامع و عمارات اصلی دولتی در کنار آن و دوم بازارها ، از نظر سلسله مراتبی بازار در محیط پیرامون مسجد جامع به وجود آمد و بیرون شهر ، محل گورستانها ، بازار های هفتگی ماهانه و سالانه نیز محسوب می شد . محلات مسکونی در گرداگرد بازار قرار داشت و هر محله برای خود بازارچه ، حمام و مسجد داشت . شهرهای کهن ایرانی ، اسلامی از وجود یک ساخت اصلی حکایت می کنند . این ساخت متشکل از عناصر و عملکردهای اصلی شهری مانند مسجد جامع ، ارگ ، بازار ، مدارس علمیه ، سراها و میادین و دسترسی های اصلی است . یکپارچگی در عناصر و فضاهای شهرهای ایرانی ، اسلامی کاملاً ملاحظه می شود و این عامل باعث ارتباط خانواده ها با یکدیگر و روابط صمیمی و اجتماعی مردم با یکدیگر می شد . اما آنچه امروز می بینیم بی توجهی به معنویت و تقلید از بیگانگان و بی هویتی است .

کلیدواژه ها:

شهرسازی اسلامی ، محرمیت در شهرهای اسلامی ، هویت شهرهای ایرانی ، اسلامی