اندیشه عالمان بغداد (مکتب بغداد) در مسیله ولایت تکوینی

ریشه یابی معنایی عبارت نوظهور ولایت تکوینی نزد متکلمان مکتب بغداد اهمیت فراوانی دارد و این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، اندیشه متکلمان بغداد را در مسیله ولایت تکوینی بررسی می کند. برخی از عالمان معاصر برای ولایت تکوینی شاخصه هایی مانند: خلق ایجادی کل یا بخشی از عالم توسط اولیا (علت فاعلی بودن اولیا برای عالم)، ابقای وجودی کل یا بخشی از نظام عالم توسط اولیا (اولیا علت ایفای عالم باشند)، تدبیر کل نظام عالم و یا بخشی از نظام عالم به توسط اولیا، و ساطت آنان در همه فیوضات و یا وساطت در بخشی از فیوضات، اطاعت کل عالم از ولی و یا اطاعت بخشی از عالم از او، تحقق مجعزه، خرق عادت و کرامت به دست اولیا را مطرح می کنند. از میان شاخصه های ولایت تکوینی، تنها شاخصه ای که در اندیشه متکلمان بغداد قابل رصد است، تحقیق امور خارق العاده به دست ایمه: بوده و دیگر شاخصه ها از شیون ایمه محسوب نمی شده است. در این پژوهش نشان داده می شود که متکلمان بغداد، یعنی شیخ مفید، سیدمرتضی، شیخ طوسی و محقق کراجکی بسیاری از روایت های اعجاز ایمه را در آثارشان منعکس نکرده اند. آنان تصریح دارند که اعجاز و تصرف خارق العاده که گاهی به ایمه نسبت داده شده، فعل خداوند است که به دست انبیا و اوصیا انجام می دهد.

کلیدواژه ها:

ولایت تکوینی ، مکتب بغداد ، ولایت ، تصرف تکوینی