بازپژوهی مقتضای ذات عقد نکاح از منظر فقه قریقین و حقوق مدنی ایران

هر عقد آثار گوناگونی دارد. یکی از این آثار, اثر جدانشدنی و اصلی عقد است. فقیهان و حقوق دانان از این اثر به مقتضای ذات عقد تعبیر می کنند. از آنجا که در عقد نکاح (اعم از دایم یا منقطع) علاوه بر جنبه قراردادی، جنبه عبادی نیز مطرح است، تشخیص و شناسایی مقتضای ذاتی آن ابهام دارد و سبب اختلافات عمیقی میان فقیهانامامیه و اه ل سنت، و حقوق دانان شده است. در مجموع، سه نظریه معروف در این زمینه ارایه شده است: برخی ازفقیهان امامیه و بیشتر فقیهان اهل سنت بر این باورند که استمتاع جنسی به معنای خاص (وطی)، مقتضای ذاتی عقدنکاح است؛ پاره ای از حقوق دانان نیز تشکیل خانواده را مقتضای ذات عقد نکاح دانسته اند؛ در مقابل، بعضی دیگر ازفقیهان امامیه علقه زوجیت را مقتضای ذات نکاح دانسته اند: این امر از ظاهر مواد 1035 و 1102 قانون مدنی نیزقابل استنباط است. حال، با توجه به بررسی های صورت گرفته و واکاوی مبانی دیدگاه های مطر ح شده و نیز بهره گیری ازمستندات دیگر، به نظر می رسد دیدگاه سوم قوی تر است و در این زمینه، شایستگی بیشتری برای دفاع دارد.

کلیدواژه ها:

مقتضای ذات نکاح ، مقتضای اطلاق نکاح ، تمتع جنسی ، علقه زوجیت ، تشکیل خانواده