گفتمان کاوی تفسیر شیعه در کوفه؛ اصبغ و گفتمان امامت وصایتی

رهیافت تاریخی در کنار شناخت بسترهای مختلف جامعه، عهده دار نمایاندن فرازها و فرودهاست. دست یابی به سیر تطور یک اندیشه و درک بهتر از خاستگاه و دوران آغازین شکل گیری آن، منوط به تحلیل گفتمان های مکشوف از داده های تاریخی برجای مانده در آن حوزه است. اصبغ بن نباته کوفی از نخستین مفسران شیعی در کوفه است که در منابع رجال و تراجم، به عنوان نخستین مولف ذکر شده؛ اما اثری مشخص با محتوای قرآنی یا تفسیری به وی نسبت داده نشده؛ فراوانی نسبتا زیاد روایات تفسیری او و بازتاب آ نها در آثار معتبر پسین و همچنین توجه به روان شناسی اعتقادی شخصیت وی، این فرضیه را به ذهن می رساند که به گمان قوی، اصبغ از ارکان مهم انتقال آموزه های قرآنی امام علی(ع) ، با رویکرد تاسیس یا ترویج گفتمان های شیعه بنیان همچون امامت و وصایت در روزگار خود بوده؛ براساس نظریه آوای متعارض باختین باید گفت بازتاب گسترده مولفه های معنایی وصایت در تفسیر اصبغ و اهتمام او به گفتمان وصایت علوی، معنادار بوده و در دیالکتیک تعاملی با گفتمان رقیب شکل گرفته که قصد داشت نظریه خلافت سقیف های در جامعه را نهادینه کند.

کلیدواژه ها:

اصبغ بن نباته ، اعتبارسنجی ، تاریخ تفسیر امامیه ، تفسیر روایی ، مدرسه تفسیری کوفه ، گفتمان کاوی تاریخی ، گفتمان وصایت و امامت