برنامه‌ریزی منابع آب زیرزمینی در شرایط "groundwater mining" مطالعه موردی: دشت فیض آباد

توسعه بدون برنامه کشاورزی توسط کشاورزان و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی در دشت فیض‌آباد (واقع در شمال شرق ایران) باعث بوجود آمدن شرایط “groundwater mining” و پیامدهای این موضوع مانند افزایش شوری آب زیرزمینی و پایین افتادن سطح آب زیرزمینی (بطور متوسط 8/1 متر در سال) شده است. به علت اقلیم خشک این منطقه، بیشتر آب مصرفی در بخش کشاورزی از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود. به منظور بهینه کردن برنامه برداشت از آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه، مدل جریان آب زیرزمینی تامین می‌شود. به منظور بهینه کردن برنامه برداشت از آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه، مدل جریان آب زیرزمینی با استفاده از مدل تفاضل محدود MODELOW-2000 تعیه شد. بدلیل شرایط ناپای حاکم بر سیستم آبخوان، مدل فقط در شرایط ناپایدار، واسنجی و صحت‌سنجی شد. در این مراحل انطباق قابل قبولی بین سطح آب محاسبه‌ای و مشاهده‌ای وجود داشت. برای ارزیابی تأثیر برنامه فعلی بهره‌برداری و پیشنهاد کردن راه حل مناسب، چهار سیاست مدیریتی تنظیم گردید و این سیاست‌ها بوسیله مدل مورد آزمایش واقع شدند. بر پایه نتایج مدل، بیلان شبیه‌سازی شده نشان داد برای متوقف کردن افت سطح آب زیرزمینی لازم است میزان برداشت ماهانه 40% کاهش یابد و در فصل زمستان برخلاف شرایط کنونی بهره‌برداری از آب زیرزمینی صورت نگیرد.توسعه بدون برنامه کشاورزی توسط کشاورزان و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی در دشت فیض‌آباد (واقع در شمال شرق ایران) باعث بوجود آمدن شرایط “groundwater mining” و پیامدهای این موضوع مانند افزایش شوری آب زیرزمینی و پایین افتادن سطح آب زیرزمینی (بطور متوسط 8/1 متر در سال) شده است. به علت اقلیم خشک این منطقه، بیشتر آب مصرفی در بخش کشاورزی از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود. به منظور بهینه کردن برنامه برداشت از آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه، مدل جریان آب زیرزمینی تامین می‌شود. به منظور بهینه کردن برنامه برداشت از آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه، مدل جریان آب زیرزمینی با استفاده از مدل تفاضل محدود MODELOW-2000 تعیه شد. بدلیل شرایط ناپای حاکم بر سیستم آبخوان، مدل فقط در شرایط ناپایدار، واسنجی و صحت‌سنجی شد. در این مراحل انطباق قابل قبولی بین سطح آب محاسبه‌ای و مشاهده‌ای وجود داشت. برای ارزیابی تأثیر برنامه فعلی بهره‌برداری و پیشنهاد کردن راه حل مناسب، چهار سیاست مدیریتی تنظیم گردید و این سیاست‌ها بوسیله مدل مورد آزمایش واقع شدند. بر پایه نتایج مدل، بیلان شبیه‌سازی شده نشان داد برای متوقف کردن افت سطح آب زیرزمینی لازم است میزان برداشت ماهانه 40% کاهش یابد و در فصل زمستان برخلاف شرایط کنونی بهره‌برداری از آب زیرزمینی صورت نگیرد.

کلیدواژه ها:

groundwater mining ، مدل‌سازی جریان آب زیرزمینی ، MODFLOW ، برنامه‌ریزی منابع آب زیرزمینی