ضمایر شخصی و پی بستهای ضمیری و میزان وابستگی آن به گفتمان در گویش بیرجندی

مقاله حاضر به توصیف انواع ضمایر شخصی و انعکاسی در زبان فارسی و گویش بیرجندی و بررسی مقایسه ای آنها می پردازد.در ابتدا توصیفی از انواع ضمایر شخصی متصل و منفصل و ضمیر مشترک در فارسی معیار ارایه شده و سپس همین ضمایر به تفصیل در گویش بیرجندی مورد توجه قرار گرفته است. ضمایر شخصی بیرجندی در دو دسته ی منفصل و متصل در این گویش مورد توجه قرار گرفته و مشخص شد که در گویش بیرجندی ضمایر متصل در جایگاه های مختلف در جمله کاربرد کمی دارد و بجز ضمیر متصل سوم شخص مفرد که به صورت -ی و -ینجه به واژه ی میزبان خود متصل میگردد، در اغلب موارد ضمایر متصل بجای ضمایر منفصل به کار میرود. همچنین شناسه های فعلی در این گویش در قالب شناسه های پیش فعلی و پس فعلی توصیف شد. با بررسی ضمایر انعکاسی در این گویش براساس نظریه مرجعگزینی و مقایسه ی آن با فارسی معیار مشخص شد برخلاف زبان فارسی که مرجع گزینی ضمایر وابسته به گفتمان است و منطبق بر اصول مرجع گزینی در نظریه حاکمیت و مرجع گزینی نیست، این ضمایر در گویش بیرجندی منطبق بر اصول سه گانه مرجع گزینی چامسکی است و تنوع ضمایر انعکاسی در این گویش موجب شده تا این ضمایر ناوابسته به گفتمان محسوب شوند و برای تعیین مرجع نیازی به رجوع به گفتمان نیست. همچنین با بررسی داده ها این نتیجه حاصل شد که پی بست های ضمیری در این گویش بجز در سوم شخص مفرد کاربرد ندارد و بجای آن ضمایر منفصل به کار میرود.

کلیدواژه ها:

ضمیر شخصی ، ضمیر مشترک ، پیبست ضمیری ، مرجع گزینی ، گویش بیرجندی