تصویر و انگاره فرشتگان

موضوع تصویرگری فرشتگان در تاریخ نگارگری اسلامی موضوع بسیار مهمی است،به ویژه که طبق سنتی که تاریخ نگاران نقاشی اسلامی بدان تاکید کرده اند تصویرگری امری ناپسند از دیدگاه فقه اسلامی است.نگارگری از فرشتگان، با توجه به اینکه اینان موجوداتی انتزاعی و فرازمینی هستند،آمیخته به مفاهیم قرآنی و روایات اسلامی و همچنین اسراییلیات و البته موتیف های نقاشانه و آرایه های تزیینی ویژه امپراطوری اسلامی است.قدیمی ترین تصویر فرشتگان مربوط به نسخه های عجایب نامه هاست،چرا که فصولی از عجایب نامه های قزوینی و طوسی به فرشتگان پرداخته و نسخه های مصور قدیمی تلقی یا تجسم نگاری از فرشتگان را نشان می دهد. دو نسخه منحصر به فرد موجود در دبی و کتابخانه سلطنتی لندن و همچنین نسخه موجود در آمریکا حاوی نکته های ارزشمندی در تاریخ نگاری تصویرگری فرشتگان است.در نسخه های مختلف مصور معراجنامه ها نیز باز به منابع ارزشمندی از این لحاظ برمی خوریم.از میان نقاشان مکتب هرات سلطان محمد نقاش یکی از چیره دست ترین مینیاتوریست ها در تصویرگری فرشتگان است و در پرده بسیار معروفی که از حضرت رسول(ص)در میان انبوه فرشتگان به تصویر کشیده، نمایشگاه ی از فرشتگان با تنوع رنگ و آرایه های تزیینی بی نظیر را به نمایش گذاشته است.در همین حال نسخه های مصور مینیاتورهای ترکی نیز بسیار شایان توجه است و برخی از باشکوه ترین نگاره ها مربوط به همین سنت اسلامی است.از اواخر دوره صفوی به بعد نگارگری ملایک تحت تاثیر سویه های شمایل نگاری سنت مسیحی و به ویژه سنت رنسانس و البته سبک فنلاندی و هلندی قرار گرفت که نتیجه آن نیز جسمانی تر شدن هییت فرشتگان است. مقاله حاضر ترجمه مدخل فارسی از دایره المعارف اسلامی تحت همین عنوان است که یکی از مهمترین مآخذ در این حوزه محسوب می گردد.

کلیدواژه ها:

فرشتگان ، نگارگری ، مسیحیت ، بال ، هاله