افزایش تاب آوری سازمانی بیمارستان ها: از تیوری تا عمل

با توجه به اینکه نظام سلامت در درون یک ساختار پیچیده سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قرار دارد و در سطوح محلی، ملی و بین المللی فعالیت می کند، تحت تاثیر عوامل بسیار زیادی قرار دارد. شوک های بخش سلامت می تواند ناگهانی نظیر زمین لرزه، حملات تروریستی، ویروس ابولا، با حرکت کندتر نظیر پاتوژن های جدید مانند اندمی زیکا یا حتی استرس های مزمن آرام مانند کمبود دارو، از دست دادن کارکنان کلیدی و طغیان محدود بیماری های اندمی باشد.بحران ها و بلایایی که بیمارستان ها را تهدید می کند به چهار دسته حوادث با مقیاس کوچک، بلایای طبیعی با مقیاس بزرگ، بلایا و حوادث پیچیده و بلایا و بحران های فاجعه انگیز تقسیم می شوند. در حوادث با مقیاس کوچک مثل تصادف اتوبوس، تیراندازی های محدود، طغیان یک بیماری واگیر، یا یک طوفان محدود زیرساخت های شهری آسیب نمی بینند و بیمارستان ها آسیب نمی بینند یا به میزان خیلی جزیی آسیب می بیند. در این هنگام افراد آسیب پذیر مانند کودکان، سالمندان و معلولین بیشتر در معرض آسیب هستند. بنابراین، بیمارستان ها باید برای این حوادث با مقیاس کوچک آماده باشند و ظرفیت پاسخگویی خود را افزایش دهند. بیمارستان ها باید تشکیل یک شبکه دهند تا بتوانند در چنین موقعیت هایی خدمات سلامت یکپارچه به ویژه در مواقعی که تعداد آسیب دیدگان زیاد است، به بیماران ارایه شود. هماهنگی بین اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستان ها و مراکز درمانی در این زمینه بسیار مهم است.در بلایای طبیعی با مقیاس بزرگ نظیر زلزله ای متوسط، طوفان، سیل های بزرگ زیرساختهای شهری نظیر ارتباطات، الکتریسیته و آب آسیب جدی می بینند و بیمارستان ها حتی ممکن است دچار آسیب جدی شوند. مردم آسیب دیده باید نقل مکان داده شوند. به دلیل فرو ریختن ساختمان ها و از بین رفتن جاده ها و کمبود بنزین در برخی از بلایا و حوادث بزرگ انتقال کارکنان بهداشتی و درمانی و بیماران به بیمارستان ها با مشکل مواجه می شود. در این هنگام باید خدمات رسمی توسط بیمارستان ها و خدمات غیر رسمی توسط داوطلبین به خوبی برنامه ریزی و هماهنگ شود تا ارایه خدمات بهداشتی و درمانی به مردم متوقف نشود. جابجایی مردم به خاطر برخی از بلای طبیعی بزرگ نظیر طوفان و سیل و زلزله منجر خواهد شد که افراد آسیب پذیر و بیماران مزمن به خدمات سلامت روتین خود دسترسی کافی نداشته باشند. بنابراین، بیمارستان ها که قادر به ارایه خدمات سلامت باشند به سرعت با افزایش تقاضا برای خدمات سلامت مواجه خواهند شد. بنابراین، تسهیلات و امکانات لازم برای ارایه خدمات در این بیمارستانها باید فراهم شود. مدیران و کارکنان این بیمارستان ها باید آموزش های لازم را در زمینه ارایه خدمات در شرایط ضطراری به تعداد زیاد بیماران، اولویت بندی بیماران و نحوه برخورد با بیماران دریافت کنند.در بلایا و حوادث پیچیده نظیر عملیات تروریستی تیراندازی های بزرگ، بمب گذاری، حوادث شیمیایی و تشعشعاتی، عملیات بیوتروریسم محدود، طغیان محدود بیماری واگیر و مرگبار مانند ابولا و سارس زیرساخت ها و سازمان های بهداشتی و درمانی به طور عمده دست نخورده اند. منابع و آموزش های لازم باید برای بیمارستان ها فراهم باشد تا بتوانند تعداد زیاد بیماران و مصمدومین خاصی را درمان و مراقبت کنند. حوادث پیچیده نیازمند مراقبت های تخصصی است که معمولا در بیمارستان های بزرگ دانشگاهی فراهم است. بیشتر بیمارستان ها کادر تخصصی و تجهیزات تخصصی برای این نوع حوادث را ندارند. بنابراین، باید شبکه ای از بیمارستان های تخصصی در این زمینه ایجاد شود. چنین بیمارستان هایی باید منابع لازم برایشان فراهم شود تا به آموزش و پژوهش در زمینه نحوه ارایه خدمات سلامت به بیماران این نوع حوادث برای کشور اقدام کنند. ایجاد بیمارستان های قطب برای ارایه آموزش و انجام پژوهش های تخصصی می تواند منجر به تقویت ظرفیت متعادل هر استان کشور برای مقابله با عوارض چنین بلایایی شود.برخی از بلایا و بحران ها مانند انفجار بمب هسته ای، عمیلات بیوتروریسم گسترده، زلزله های بزرگ ایجاد فاجعه می کنند و منجر به از بین رفتن ساختمان ها و جاده ها می شود و حتی بیمارستان ها آسیب جدی می بینند. وزارت بهداشت با همکاری سازمان های مربوطه باید به تحلیل و ارزشیابی تهدیدات عمده ای که کشور را تهدید می کنند، بپردازند. این بلایای فاجعه برانگیز چالش های بسیار زیادی برای بیمارستان ها از لحاظ افزایش ظرفیت برای ارایه خدمات سلامت، تامین منابع مورد نیاز برای ارایه خدمات سلامت، انتقال بیماران به بیمارستان ها و از بیمارستانی به بیمارستان دیگر ایجاد می کند. با توجه به اینکه در این نوع بلایا مردم باید جابجا شوند، آموزش های لازم برای تقویت تاب آوری مردم باید ارایه شود.بیمارستان ها برای مقابله با این بحران ها و بلایا باید از تاب آوری بالایی برخوردار باشند. تاب آوری به بیمارستان ها کمک می کند که شوک های غیر منتظره را جذب کنند، و از بحران ها بدون آسیب جدی دیدن، خارج شوند. تاب آوری بیانگر ظرفیت بیمارستان در جذب، تطبیق و تغییر هنگام مواجه با یک شوک است، به گونه ای که بتواند ساختار خود را حفظ کند و فعالیت های جاری خود را انجام دهد. بیمارستان زمانی تاب آور است که بتواند خدمات سلامت را حین و بعد بروز بحران ها و بلایا ارایه کند و جان انسان ها را نجات دهد.بیمارستان تاب آور نیازمند حمایت دولت، تدوین قوانین و سیاست های مرتبط، برنامه ریزی دقیق، نیازسنجی ها و تامین منابع و امکانات است. یک بیمارستان تاب آور نیاز به تعداد کافی نیروی انسانی، تجهیزات و ملزومات و دارها و واکسن ها به اندازه کافی، سیستم اطلاعات سلامت قوی، منابع مالی کافی و یک سیستم مدیریت و رهبری قوی است تا بتواند خدمات با کیفیت و عادلانه را به هنگام بروز بلایا و بحران ها اریه کند.

کلیدواژه ها:

بیمارستان ، بحران ، بلایا ، تاب آوری ، تقویت