جلوه های حق بر آزادی ابراز مذهب در رویه نهادهای بین المللی حقوق بشر

آزادی مذهب، ابعاد مختلفی دارد؛ از آزادی اعتقاد به مذهب به منزله امری ذهنی تا آزادی ابراز وتجلی آن در زندگی شخصی و اجتماعی که امری عینی است. تجلی این آزادی ممکن است دربدو امر به صورت حق انجام مناسک مذهبی و نیایش نمایان شود. همچنین، حق پوشش واستفاده از نمادهای مذهبی، نشانه پیوند میان آزادی مذهب و آزادی بیان است. حق تشکیلاجتماعات که به طور عام شناسایی شده است، برای تحقق آزادی مذهبی نیز به کار می آید. حقآموزش مذهبی و تبلیغ مذهب، دیگر نمودهای مهم آزادی مذهب به شمار می روند که به طورجدی از سوی باورمندان مذاهب، پیگیری می شوند. ادای سوگند براساس مذهب نیز تجلیدیگری از این حق است. مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی این جلوه ها را در رویه دیواناروپایی حقوق بشر بررسی می کند و نشان می دهد که با وجود عدم تصریح به برخی از این زوایادر اسناد بین المللی، رویه قضایی دیوان این حق را توسعه داده است.