مسیولیت بین المللی دولت ها برای زباله های فضایی و سازوکارهای حل وفصل اختلاف های ناشی از آنها

پرتاب ماهواره اسپوتنیک ۱ در سال ۱۹۵۷ توسط شوری سابق سرآغاز فعالیت های فضایی دولت ها به حساب می آید. اگرچه ابتدا فقط تعداد کمی از دولت ها قادر به پرتاب ماهواره و فعالیت در بخش فضا بودند، اما به تدریج دولت های بیشتری به این صنعت وارد شدند. در کنار فواید بی شمار فعالیت های فضایی برای بشریت، استفاده بی رویه از فضای ماورای جو باعث آلودگی فضا و محیط زیست کره زمین شده است. زباله های فضایی نمونه بارز این آلودگی ها به شمار می روند که علاوه بر تهدیدها و خطرهای بی شمار ماهواره های درحال گردش به دور زمین، بر محیط زیست کره خاکی زمین نیز آثار نامناسبی داشته اند. هنگام تدوین معاهدات اصلی حقوق فضا، توجه اندکی به مسایل محیط زیست شد و اشاره ای به مسیله کنترل و پیشگیری از تولید زباله فضایی نشد. نهادهای بین المللی به ویژه کمیته استفاده صلح آمیز از فضای ماورای جو تلاش هایی کرده اند، اما تاکنون این تلاش ها نتیجه رضایت بخشی نداشته است. یکی از موضوعاتی که در معاهدات حقوق فضا برای تبیین آن تلاش شده، مسیولیت دولت ها در هنگام ورود خسارت بوده ا ست. یکی از مهمترین چالش های مطرح شده در معاهدات فضایی، مقهوم زباله فضایی و مسیولیت دولت ها در قبال خسارات ناشی از آن است که به دلیل عدم تعریف این اشیا در معاهدات، اثبات مسیولیت دولت ها با دشواری هایی روبه رو شده است. بنابراین، سازوکارهای حل و فصل اختلاف ها و رژیم های مسیولیت در قبال خسارات ناشی از زباله های فضایی کارآمدی لازم را ندارند و اصلاح مقررات موجود یا تدوین مقررات جدید در این خصوص ضروری است.

کلیدواژه ها:

زباله فضایی ، فضای ماورای جو ، محیط زیست ، مسیولیت دولت ها ، معاهدات حقوق فضا