تاثیر درمان تکواژی- معنایی بر بیان زمان افعال در بیماران زبان پریش ناروان مبتلا به دستورپریشی: مطالعه تک آزمودنی

سابقه وهدف: دستورپریشی از علایمی است که در زبان پریشی ناروان دیده می شود. گفتار این بیماران پیچیدگی نحوی کمی دارد، به طوری که در تولید فعل در سطح کلمه و جمله مشکل دارند و گاهی افعال را در گفتار خودانگیخته حذف می کنند. یکی از علایم دستورپریشی، آسیب نشانگر زمان است. افعال کارکرد مهمی در جمله دارند و نشانگرزمان از جنبه های اصلی صرف فعل است. فاروغی شاه در سال 2013 روش درمانی تکواژی- معنایی را برای بهبود صرف زمان افعال روی 6 بیمار دستورپریش اجرا کرد که نتایج حاصل از بهبود توانایی صرف افعال آموزشی در هرسه زمان بود. هدف این مطالعه بررسی تاثیر درمان صرف زمان افعال با روش تکواژی معنایی که بر مختصه معنایی زمان تمرکز دارد در بیماران زبانپریش ناروان فارسی زبان مبتلا به دستورپریشی بود.مواد و روش ها: نوع مطالعه مداخله ای و تجربی، با طرح تک آزمودنی از نوع ABA می باشد. دو بیمار دستورپریش بزرگسال با ویژگی های حداقل سواد خواندن و نوشتن، تک زبانه فارسی بودن، راست برتر بودن و داشتن میانگین طول گفته (حداقل 3) انتخاب شدند. محقق آزمونی برای تشخیص بیماران با اختلال صرف فعل ساخت. این آزمون قبل و بعد ازدرمان بررسی شد. همچنین برای 10 فعل آموزشی و 10 فعل کنترل در سه زمان (آینده، حال و گذشته) تصاویر خطی سیاه و سفید تهیه گردید. درمان با روش تکواژی- معنایی روی بیماران اجرا شد. این روش شامل 5 مرحله نامیدن در مواجهه، قضاوت شنیداری از جملات نادرست و درست، درک شنیداری، تکمیل جمله و ساختن جمله بود.برای تحلیل نتایج مطالعه از روش های تحلیل چشمی نمودار شامل تعیین level ، trend و slope و محاسبه d statistic, C statistic استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که درمان تکواژی معنایی علاوه بر افزایش درصد پاسخ های درست صرف افعال آموزشی منجر به تعمیم نتایج در صرف افعال کنترل نیز شد. همچنین اثر درمان طی 3 جلسه در 3 هفته متوالی حفظ شد. در بیمار اول نتایج نشان داد که تغییرات صرف افعال آموزشی در مجموع 15 جلسه درمانی نسبت به فاز خط پایه معنادار بود (Z=3/29> 1/64). همچنین به دنبال بررسی میزان تعمیم نتایج درمان به افعال کنترل با روش آماری d statistic محقق شاهد اندازه ی اثر متوسط بود (d(1)=4/28). در بیمار دوم نیز نتایجنشان داد که تغییرات صرف افعال آموزشی در مجموع 15 جلسه درمانی نسبت به فاز خط پایه معنادار بود (Z=3/34> 1/64). همچنین به دنبال بررسی میزان تعمیم نتایج درمان به افعال کنترل با روش آماری (d(1 محقق شاهد اندازه ی اثر بزرگبود (d(1)=8/62). به دنبال بررسی میزان اثربخشی درمان مشاهده شد که علی رغم اثربخشی کامل درمان در بیمار 1، بر اساس معیار تعداد نقاط بالای خط PND مداخله تکواژی- معنایی در بیمار 2 تا اندازه ای اثربخش بوده است.نتیجه گیری: آموزش صرف فعل در گفتار خودانگیخته از لحاظ بالینی دارای اهمیت است. تحقیق حاضر نشان داد که برای درمان مشکلات صرف فعل در بیماران دستورپریش فارسی زبان ممکن است بتوان از این روش با حفظ اثر درمان طی مدت نسبتا طولانی استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

دستورپریشی ، آسیب نشانگر زمان ، درمان تکواژی- معنایی ، فارسی