بررسی نقش سیستم اطلاعات بیمارستانی بر فرایند دارو درمانی در بیمارستان: مطالعه عمیق کیفی از تاثیرات متقابل سیستم و محیط

تحقیقات نشان می دهد که استفاده از سیستم های اطلاعات بیمارستانی ( HIS ) می تواند سبب کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت، و مدیریت کارآمد اطلاعات در مراقبت های بهداشتی درمانی گردد. براساس تیوری - Sociotechnical ، به دلیل پیچیدگی های مختلف موجود در محیط های درمانی (نظیر بیمارستان ها) و اثرات متقابل این محیط ها و سیستم های اطلاعات بر همدیگر، استفاده از سیستم های اطلاعات میتواند سبب عملکردهای غیرقابل پیش بینی سیستم و حتی تاثیرات منفی نیز گردد. مطالعات زیادی نشان داده اند که عدم آگاهی از این تاثیرات و نحوه مدیریت آنها می تواند سبب ضررهای مالی، خطاهای پزشکی، افزایش حجم کاری، و دلسردی کاربران از سیستم گردد. این پژوهش با هدف بررسی این گونه تاثیرهای سیستماطلاعات بیمارستانی بر روی فرایند دارویی در بیمارستان سیدالشهداء ارومیه انجام شد. روش بررسی:این مطالعه با روش کیفی و نمونه گیری هدفمند به مدت 6 ماه در بیمارستان آموزشی سیدالشهداء ارومیه، که یک بیمارستان فوق تخصصی قلب و عروق می باشد، در سال 1396 انجام پذیرفت. داده ها از طریق مشاهده به مدت 100 ساعت، مصاحبه نیمه ساختارمند با 14 نفر (شامل 2 نفر دکتر داروساز، 2 نفر تکنسین داروخانه، 1 نفر مسیول فناوری اطلاعات، 1 نفر مترون بیمارستان و 8 نفر پرستار( و تشکیل یک جلسه گروه متمرکز ) focus group ) با شرکت 8 نفر خبره جمع آوری شد. اعتبار و روایی تمامی داده های جمع آوری شده با استفاده از روش هایی همچون انجام مطالعه در زمان ها و مکان های متعدد و با افراد مناسب مختلف برای دستیابی به حقیقت (Triangulation)، بازنگری ناظرین ( Reflexivity )، ارسال نتایج برای افراد حاضر در مصاحبه برای بررسی صحت یافته ها ( Member Checking ) و ارسال مراحل انجام کار برای شخص صاحب نظر در حیطه مطالعات کیفی برای بررسی صحت مراحل انجام کار ( Audit Trail ) انجام شد. در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از رویکرد گراندد تیوری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: هرچند بکارگیری سیستم HIS سبب بهبود کیفیت مستندسازی و سایر کارهای دفتری (نظیر پذیرش و ترخیص) در این بیمارستان شده است، به دلیل راه اندازی غیراصولی HIS ، آموزش ناکافی کاربران، عدم وجود مانیتورینگ کاربری های ناصحیح از سیستم، تقابل جریان کاری workflow تعریف شده در سیستم با جریان کاری واقعی موجود در بیمارستان، و نیز به دلیل پوشش ناکامل مراحل متعدد فرایند دارویی توسط سیستم HIS ، بکارگیری این سیستم سبب افزایش حجم کاری پرستارها و کادر داروخانه، و افزایش workaround ها گردیده است. مشاهدات ما نشان می دهد که این نحوه استفاده از سیستم سبب عدم مدیریت صحیح مصرف دارو در بیمارستان (افزایش پرت دارویی)، تحمیل هزینه های کلان قابل پیشگیری به بیمارستان، و افزایش احتمال خطاهای دارویی گردیده است. نتیجه گیری: با توجه به شرایط موجود پیشنهادات لازم به منظور بهبود سیستم اطلاعات بیمارستانی و همین طور فرایند دارویی در بیمارستان ارایه گردید. هرچند مطالعه ما در سطح یک بیمارستان و بر روی تاثیر یک نوع سیستم HIS صورت گرفته است، با عنایت به بکارگیری تیوری Sociotechnical ، یافته های این مطالعه در درک تاثیر سیستم اطلاعات بیمارستانی بر روی فرایند دارویی سایر بیمارستان ها نیز بسیار مفید خواهد بود

کلیدواژه ها:

فناوری اطلاعات ، سیستم اطلاعات بیمارستانی ، فرایند دارویی ، خطای دارویی ، تیوری Sociotechnical