مروری بر مفهوم نظریه برنامه ریزی رادیکال و نقش آن در برنامه ریزی شهری

بسیاری از برنامه ریزی های سنتی به جای به چالش کشیدن نظم اجتماعی موجود، به حفظ آن می اندیشند، و به هنگامیکه در صدد به تسخیر در آوردن پویایی و روابط همزمان در مکان های خاص می باشند شکست می خورند. در نتیجه، برنامه ریزی با چالش های عمده ی معرفت شناختی و هستی شناختی مواجه می شود. بررسی این چالش ها جز اهداف اصلی نظریه پردازان رادیکال می باشد. ایده برنامه ریزان رادیکال از دیدگاه اصلاحی فراتر رفته و به ارایه یک پارادایم جدید در جریان برنامه ریزی برای توسعه جامعه رسیده است. هدف از این مقاله مشخص نمودن هر آنچه می باشد که می تواند جهت رونق مجدد برنامه ریزی به عنوان نظریه و عمل انتقادی انجام شود؛ و در نهایت چگونگی استفاده از این نظریه ها در برنامه ریزی های شهری در راستای دستیابی به جوامع مطلوب. برنامه ریزی رادیکال برخلاف گفته بسیاری، مسیر جدیدی در برنامه ریزی نیست، بلکه ریشه های آن به قرن 18 برمی گردد و تاریخ آن به درازای سنت اصلاحات اجتماعی است. به همین جهت، مقاله حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و با استناد به نظریات صاحب نظران در حوزه برنامه ریزی و شهرسازی به بررسی برنامه ریزی رادیکال و جایگاه آن در برنامه ریزی شهری پرداخته است. ابتدا مفهوم برنامه ریزی رادیکال و اجزای آن بررسی شده است، از اجزای اصلی این مفهوم هنجاری و نظریه مورد بررسی، بهبود مشارکت و بسیج همگانی جامعه می باشد. بر اساس نظریه های رویه ای برنامه ریزی و نظریه های جوهری در برنامه ریزی، تمرکز اصلی برنامه ریزی رادیکال بر توسعه جوامع است. پس از بررسی برنامه ریزی شهری و نقش و جایگاهی که برنامه ریزی رادیکال در شهرسازی دارد، می توان به این نکته دست یافت که به طور کلی هدف نهایی و جوهری برنامه ریزی رادیکال در برنامه ریزی شهری دگرگونی اجتماعی است. با بهره گیری از نظریه رادیکال در برنامه ریزی های شهری می توان به توسعه جوامع در ارتباط با جلوگیری از جرم از طریق مشارکت و بهبود همکاری دست یافت. برنامه ریزی رادیکال تاکید خود را بر احیای فضایی جوامع، به عنوان یک مرکز اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرار داده است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی رادیکال ، برنامه ریزی شهری ، شهرسازی ، مشارکت ، توسعه جوامع