مشکلات مالی آموزش و پرورش، ابعاد و زوایا، سیاست گذاری اصلاحی

نقش کلیدی آموزش و پرورش در تربیت نسلها و ساختن مدینه فاضله مورد نظر، امریست که بی تردید مورد توافق تمامی رهبران و سیاستگذاران جامعه می باشد، تا حدی که برخی افراد وجود وزارت آموزش و پرورشی پویا و تاثیر گذار را نشانه وجود برنامه استراتژیک بلند مدت یک نظام سیاسی بیان کرده اند. از طرف دیگر با نگاهی به آموزه های اسلامی در طراحی مدینه فاضله به نقش بی بدیل انسان تربیت یافته که واحد اولیه تشکیل جامعه آرمانی است تاکید می شود. این امر به نوبه خود جایگاه رفیع آموزش و پرورش را نمایان می سازد، جایگاهی که از دیدگاه رهبر انقلاب حساس ترین و مهمترین بخش اداره کشور می باشد (دیدار با جمعی از مدیران و مسیولان وزارت آموزش و پرورش در تاریخ 24/6/1381). در این میان آموزش و پرورش در محاط مشکلاتی قرار گرفته است که منجر به کاهش میزان موفقیت این وزارت خانه شده است. یکی از این موارد، مشکلات مالی آموزش و پرروش است. آموزش و پرورش به عنوان بزرگترین وزارتخانه دولت با حدود یک ملیون کارمند، همواره با مشکلات مالی دست و پنجه نرم کرده است، به نحوی که عملا بالای 95 درصد بودجه آموزش و پرورش مستقیما به حقوق پرسنل تعلق گرفته و درصد باقی مانده نیز در بسیاری موارد تخصیص نمی یابد و عملا دست مدیران و متولیان را برای هرگونه تغییر و اصلاح می بندد. از اینرو همواره یکی از گلایه های اصلی بسیاری از مدیران و وزرای آموزش و پرورش مشکلات مالی سازمان بوده است (فانی، 1395). فاضلی(1385، به نقل از مرادی، 1390) در تحقیق خود، وابستگی بیش از اندازه مالی آموزش و پرورش به بودجه عمومی، قاسمی پویا (1387)، مشارکت پایین مردم، فانی (1390) همکاری ضعیف دیگر ارگانها، و سیاستهای غیر اصولی سازمان مدیریت و برنامه ریزی در تخصیص نادرست بودجه را به عنوان برخی از مشکلات مالی آموزش و پرورش بیان کرده اند. عمده مسایل و مشکلات بیان شده در حوزه مباحث آموزش و پرورش ،به صورت پراکنده بیان گردیده و عمدتا نیز بر میزان کم بودجه تاکید داشته است. لکن تحقیقی جامع که همه مسایل مالی آموزش و پرورش را به صورت منسجم جمع بندی و دسته بندی کرده و علتهای ریشه ای آن را مطرح کرده باشد، یافت نشد. از اینرو این تحقیق به دنبال مشخص کردن ابعاد مختلف مشکلات مالی آموزش و پرورش و علتهای ریشه آن می باشد، سوالی که پاسخ به آن می تواند منجر به ارایه راهکارهای سیاستی مناسب جهت حل ابعاد مختلف این مشکل گردد.