از بیکاری پنهان به بیکاری آشکار: تاثیر اصلاحات ارضی در به رسمیت شناختن بیکاری

برخلاف آمارهای رسمی، ایران پیش از اصلاحات ارضی در وضعیت اشتغال کامل قرار نداشت. شیوه مرسوم بهره برداری از زمین و رشد جمعیت در نتیجه بهبود امکانات بهداشتی و غذایی، سبب کافی نبودن منابع تولیدی برای جمعیت روستایی و رشد بیکاری پنهان در روستاها شده بود. به همین علت اضافه جمعیت روستایی بهویژه با پایان فصل کشاورزی به شهرها سرازیر میشدند. همچنین، کاهش برنامه های عمرانی دولت در ده ههای 1320 و 1330 موجب کاهش ظرفیت اشتغال شهری و شکل گیری بیکاری آشکار شهری شد. در سال1330 بازار کار از جذب بیشتر نیروی کار مهاجر روستایی و بخشی از نیروی کار شهری عاجز شد. با اینحال، دولت عمدتا با فروکاستن و یکی دانستن بیکاران شهری با مهاجران روستایی و با ادعای وجود کار در روستاها، بیکاری را به عنوان مسیله ای اجتماعی با ریشه های اقتصادی نمی پذیرفت. از اینرو، این پژوهش با تکیه بر رویکرد مورخان اجتماعی و تاکیدشان بر تنش میان واقعیت مادی و بعد ایدیولوژیک بیکاری، به بررسی نحوه تبدیل بیکاری پنهان به بیکاری آشکار و نقش اصلاحات ارضی در پذیرش بیکاری به عنوان مسیله ای اجتماعی میپردازد. نتیجه بیانگر آن است با توجه به محدودیت زمینهای بازتوزیعی در اصلاحات ارضی، بازگشت مهاجران و خواست زمین از سوی آن ها می توانست روند بازتوزیع زمین به شیوه مدنظر دولت را مختل کند

کلیدواژه ها:

بیکاری پنهان ، بیکاری آشکار ، مهاجرت ، اصلاحات ارضی ، نسق زراعی