کارکرد اجتماعی مسجد در ایران عصر آل بویه

مسجد به عنوان کارآمدترین نهاد عبادی سیاسی در اسلام، با کارکردها و تاثیرات سیاسی و اجتماعی بسیار در جامعه عصر آلبویه 447- 320) ق)، عملا به عنوان نهادی تاثیرگذار در ساخت قدرت عمل میکرد. در این میان، کارکردهای اجتماعی مسجد غالبا مثبت و سازنده و در یک عبارت، همگرا و تعاملی بود که خود به رشد و تعالی جامعه ایرانی اسلامی این دوره یاری رساند. در این راستا، پرسش اساسی این است که مهمترین کارکردهای اجتماعی مسجد در دوره مورد اشاره کدام است بنابراین، توصیف کارکردهای اجتماعی مسجد در عصر مذکور، همراه با بیان علتها و تبیین چرایی ها و چگونگیها و در نتیجه شناخت کاملتر از یک تحول تاریخی، مورد توجه بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که این بنای الهی با توجه به فقدان دانشگاه به مفهوم امروزی، بار اصلی رشد علمی جامعه را به دوش می کشید. علاوه بر آن، مسجد محل اسکان و سرپناه مستمندان و یا مسافران بود. به لحاظ تبلیغی نیز مسجد در اجتماع عصر بویه ی به عنوان مهمترین کانون اطلاعرسانی حکومتی و مردمی و نیز محل اعتراضات عمومی بسیار موثر عمل میکرد. کارکردهای متعدد دیگری چون کارکرد قضایی با نمونه های بسیار از این دوره، همگی بر اهمیت و جایگاه والای این نماد معماری اسلامی در سرنوشت و زندگی مسلمانان دلالت دارد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی تبیینی و از جنس تبیینهای کارکردی است.

کلیدواژه ها:

آل بویه ، عباسیان ، مسجد ، تبلیغ ، تعلیم و تربیت