گاه های آفرینشی در برخی از فرش های شیری فارس

عنصر مشترک در فرشهای شیری فارس، شیر )نماد دالوری( است و گاهی بدان شمشیر )نماد قدرت و جنگ(، خورشید کامل یا نیمه که تعابیری چون شمس الدین )خورشید دین/ لقب حضرت علی(ع) را برایش در نظر میگیرند، افزوده میشود. علاوه بر تصویر شیر و خورشید، تصاویر حمله شیر به گاو که در هنر ایران سابقه طوالنی دارد، به نحو دیگری در فرشهای شیری فارس جلوه گر میشود. تقویم، تغییر فصول و گردش کواکب عامل تاثیرگذاری بر نمادپردازیهای هر دوره بوده است. ایزدبانوان و ایزدان خورشیدی و آبی، در آسمان و زمین، نماد خاص خود را داشته که شکل لاهوتی و ناسوتی ایشان در ارتباط با مفاهیمی همچون حرکت اجرام سماوی )مهر/ خورشید، زهره، تیر، بهرام( و حیواناتی چون شیر و گاو می باشد؛ ازاین روی ترکیب شیر و گاو، به لحاظ صور فلکی، خاص استان فارس )اقلیم سوم(است و تصویر شیر و خورشید نیز خاص دیگر نقاط ایران )اقلیم چهارم( می باشد. تصویر شیر و خورشید اقلیم چهارم در مطابقت های کیهانی و نجومی، در واقع ترجمه دیگری از شیر و گاو اقلیم سوم است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی توصیفی است و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی )تصویری/ آثار هنری( صورت گرفته است تا وجوه اشتراک این مهین الهه گان در جوامع کهن و ریشه های هنری و تصویری مشترک میان آناهیتا، مهر، تیر و بهرام مشخص شود؛ چراکه این ایزدان، بر هم تاثیرو تاثرات متقابلی داشته اند و نمود مینوی وظایفشان در جشن های آفرینش، صور فلکی و سپس بر کالبد فرشهای شیری فارس ظهور یافته است

کلیدواژه ها:

ناهید ، مهر ، تیر ، بهرام ، گهنبار )جشنهای آفرینش( ، فرشهای شیری فارس