بررسی نقش زمین ساخت فعال و خطواره های تکتونیکی در پیدایش سفره های آب زیر زمینی دشت سبزوار با استفاده از RS & GIS

هدف ازاین تحقیق، شناسایی خطواره های ساختاری ارتفاعات شمال سبزوار معروف به ارتفاعات جغتای و تاثیر آن بر منابع آب زیرزمینی منطقه است. خطواره ها اغلب شکستگیهای سطحی هستند که در نزدیک سطح زمین قرار داشته و در تغذیه سفره های آب زیرزمینی نقش حایزاهم6ی6تی ایفا مینمایند. استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل رقومی ارتفاعی (DEM) در کنار دانش زمینشناسی ابزار مناسبی جهت بررسی و استخراج این شکستگیهاست که کاربرد آن در دهه ی اخیر رواج چشمگیری داشته است. دراین پژوهش، ابتدا نقشه های زمین شناسی 1:100000 منطقه و تصاویر ماهواره ای لندست، سنجنده ETM در محدوده ی مورد مطالعه جمع آوری و در محیطهای نرمافزاری ENVI5 و Arc Map پس از انجام تصحیحات هندسی، به روش پردازش چند جمله ای درونیاب نیوتون با استفاده از نرمافزار متلب نسبت به استخراج خطواره های تکتونیکی و ساختاری منطقه اقدام شد. پس از آن، به منظور ارتباط خطواره ها ووضعی6ت منابع آب زیرزمینی باروی همگذاری لایه های هیدروگرافی اعم از چشمه ها، چاه ها و سطح ایستابی مشاهده نمودیم که ارتباط تنگاتنگی بین خطواره های گسلی و منابع آب زیرزمینی وجود دارد . باتوج6ه به ساختار لیتولوژیکی منطقه که تلفیقی از آهک و افیولیت ملانژ و آهک رادیولاریت است، نقش خطواره ها به ویژه گسلها در تغذیه ی سفره های آب زیرزمینی منطقه ی پایین دست، بیشتر احساس میشود. اغلب چشمه ای منطقه از نوع گسلی بوده که به عل6ت تحرکات نیوتکتونیکی بروز پیدا کرده و سطح ایستابی را روی مخروطافکنه ها و دشت پاییندست دروضعی6ت مطلوب نگه داشته است. مطالعات نشان میدهد باتوج6ه به تحرکات این گسلها در کواترنر رسوبات آبرفتی هم تحت تاثیر قرار گرفته اند و با تغذیه مخروط افکنه های پایین دست بر نفوذ آب و برونداد آن از طریق چشمه ها و چاه ها و سایر منابع آبی نقش داشته اند، به گونه ای که تعداد 183 رشته قنات مجموعا0 به طول 558 کیلومتر به علاوه حدود 800 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق درمنطقه، آب استحصالی خود را مرهون خطواره های تکتونیکی و شرایط خاص هیدرولوژیک و لیتولوژیک بالا دستمیباشند.

کلیدواژه ها:

خطواره ، سبزوار ، منابع آب ، ETM ، چند جمله درونیاب نیوتون ، .RS & GIS