تحلیل هزینه-فایده توسعه کیف پول الکترونیکی مبتنی بر شناسایی آماری فضای پرداخت های خرد

پرداخت یکی از فرآیندهای کلیدی و مهم در زندگی روزمره مردم جامعه است. توسعه و تکامل ابزارهای پرداخت همواره با تکامل بشری همراه بوده است. با وقوع انقلاب دیجیتال در ابتدای هزاره سوم صنعت الکترونیک و فناوری اطلاعات وارد فرآیندهای اجتماعی و زندگی مردم شد. به همین تناسب در صنعت پرداخت نیز ابزارهای سنتی مانند سکه، اسکناس، چک و سفته به مرور ابزارهای پرداخت الکترونیک را در کنار خود دیدند. تکنولوزی کارت های مغناطیسی، تراش های و بیومتریک، درگاه های پرداخت اینترنتی، تلفن همراه و شبکه های اجتماعی هرکدام به تدریج سهمی در فضای پرداخت به خود اختصاص داده اند. کیف پول الکترونیکی یک مفهوم جدید در صنعت پرداخت برای انجام پرداخت های خرد به صورت برون خط است که منطق این ایزار مبتنی بر تجمیع پرداخت های خرد و سندزنی به صورت برون خط است. کیف پول ابزاری مناسب برای ایجاد حلقه های بسته پرداخت در کسب و کارهایی با مبالغ خرد مانند دانشگاه، مدارس و حمل و نقل است. توسعه ابزار پرداخت برخط با سرعت بالا و قیمت ارزان سبب شده تا حجم قابل توجهی از تراکنش ها به صورت متمرکز و بین بانکی انجام شود که این مساله هزینه های زیادی (بیش از شش هزار میلیارد در سال) بر شبکه بانکی تحمیل میکند. از طرف دیگر تمرکز شدید و تقارن شبکه بانک داری و پرداخت الکترونیک موجب عدم تنوع پذیری در خدمات شده است. از این رو توسعه کیف پول الکترونیک علاوه بر کاهش هزینه بانکداری الکترونیک میتواند تنوع پذیری زیادی در مدل های کسب و کار و خدمات ارایه شده به پذیرندگان و دارندگان کارت ارایه کند. در این مقاله دادگان تراکنش چند بانک و شرکت پرداخت نمونه در بازه زمانی یک سال مورد پایش قرار گرفته و تحلیل هزینه فایده ای از توسعه کیف پول الکترونیک برای شبکه بانکی ارایه شده است. همچنین سعی شده با استفاده از شناسایی آماری فضای پرداخت کشور، معماری مسیر تراکنش و مدل کارمزد بهینه برای توسعه ابزار کیف پول الکترونیک ارایه شود. نتایج به دست آمده در این تحقیق در سه بخش تحلیل هزینه-فایده، معماری مسیر تراکنش و مدل کارمزد بهینه جمع بندی شده و نشان میدهد که توسعه صحیح کیف پول الکترونیک می تواند سبب کاهش ده برابری هزینه پرداخت الکترونیک در کشور شود.

کلیدواژه ها:

کیف پول الکترونیک ، شناسایی آماری ، ابزار پرداخت ، تراکنش بانکی ، کارمزد