پیشگیری از بزه دیدگی دوباره کودکان و نوجوانان در پرتو پیاده سازی رهیافت های دادرسی منصفانه

بزه کاری بر پایه رهیافت جرم شناسی دورکیمی پدیده ای طبیعی در جامعه است و هیچ یک از قلمروهای زندگی انسانی در هیچ زمانی بدون خطر بزه کاری نیست. از همین رو، در پیش گرفتن پاسخ های گوناگون و متناسب در برابر آن در شمار رسالت های بنیادین نظام های عدالت کیفری است. منظور از این نظام ها، نهادها و مامورانی هستند که بر پایه قوانین موضوعه کشور و یا اسناد بین المللی معتبر، تکالیفی را در برابر پدیده مجرمانه بر دوش دارند. دادخواهی یکی از حقوق بنیادین شهروندان است که در منشور بین المللی حقوق بشر نیز به آن اشاره شده است. به زمامداری(حکمرانی مطلوب) در نظام های دادرسی کیفری به مفهوم بیشینه سازی اصل کیفی بودن دادرسی های کیفری است تا از این راه، بازیگران شرکت کننده در فرآیند کیفری(بزه دیده، متهم و..) بتوانند به بیشترین حقوق خود که در قوانین و نیز در اسناد بین المللی از آنها یاد شده است، دست یابند. بزه دیدگی دوباره به مفهوم ناملایمات و دشواری هایی است که بزه دیده در روند دادخواهی خود با آنها روبه رو می شود. این دشواری ها ممکن است ازسوی متهم یا پیرامونیان او، از سوی پیرامونیان بزه دیده و یا از سوی مقامات نظام عدالت کیفری در برابر حق بر دادخواهی بزه دیده پدید آیند. حق بر دادخواهی و نیز مفهوم بزه دیدگی دوباره باید درباره افراد آسیب پذیر در کانون توجه نظام عدالت کیفری قرار گیرد. منظور از این افراد که بی گمان کودکان بزه دیده نیز در شمار آنان جای دارند، شهروندانی هستند که از یک سو در با خطر بزه دیدگی های مکرر، دیرپا و چندلایه رویارو بوده و از سوی دیگر نمی توانند مانند دیگر افراد به ساماندهی مناسب فرآیند کیفری برای احقاق خود و بازسازی زیان های وارده بپردازند. بزه دیدگی کودکان و نوجوانان از جهات گوناگون در علوم جنایی دارای اهمیت است و پیامدهای ناگوار گوناگونی را به همراه می آورد. احتمال بزه دیدگی دوباره کودکان در فرآیند کیفری بیش از بزرگسالان است. دادرسی منصفانه نیز در شمار اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری است و در قانون آیین دادرسی 1392 بارها به آن اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

بزه دیدگی ، کودکان و نوجوانان ، دادرسی منصفانه