بررسی تطبیقی حقوق کار کودک در ایران و اسناد فراملی

امروزه یکی از مسایل مهمی که قانون گذاران، حقوقدانان، روان شناسان و جامعه شناسان را مورد توجه خود قرار داده است کودکان کار و معضلات ناشی از مکار کودک میباشد. زیرا کودکان امروز امید و سرمایه ملی فردای جامعه میباشند و چشم امید آینده یک جامعه به کودکان امروز میباشند. کودکان کار به کودکانی اطلاق میشود که از سوی سرپرست یا والد خود به اجبار به فعالیتی واداشته میشوند که وی را از رشد طبیعی و حتی روانی و جسمی اش باز میدارد، یا به عبارتی هر کاری که کودک به واسطه ان از تحصیل و نشاط محروم شود و با انجام فعالیتهایی نادرست به سمت و سوی بزهکاری برود در این تعریف جای میگیرد. این تعریف برگرفته از کنوانسیون بین المللی کار میباشد. کودکان به دلیل لطافت روحی و ضعف جسمانی که دارند از کار کردن ممنوع هستند. آنها در دوران کودکی باید به دنبال بازی و فعالیتهای مفید همچون مطالعه، درس خواندن، تفریح و سرگرمی باشند. عدم توجه به کودکان میتواند بازخوردهای بسیار بدی را برای اجتماع داشته باشد. در بسیاری از موارد مشاهده میشود که بسیاری از کودکان کار به دلیل تحمل و فشار بالای کاری دست به خلاف و بزهکاری میزنند، و همین کودکان هستند که به دلیل تحمل خشونت کاری بعدها تبدیل به بزهکارانی قوی و حرفهای مبدل میشوند. به همین دلیل است که قانون گذاران جوامع به دنبال تدوین قوانین برای ممنوعیت کار کودکان و همچنین حمایت از حقوق کودکان میباشند. اما در جوامع توسعه نیافته یا در حال توسعهای مانند ایران ما شاهد استعمار و کار کودک و سوء استفاده اقتصادی از کودکان هستیم، که دلایلی مانند مهاجرت، فقر و ... میتواند عاملی در جهت افزایش و پیدایش کار کودک باشد. این کودکان زودتر از هم سن و سالان خود به کار مشغول شده و بیشتر از سایرین در معرض خطر و آسیب جسمانی قرار میگیرند. در قوانین کیفری و جزایی ایران توجه چندانی که کار کودک نکرده و بیشتر به کار بزرگ سالان معطوف شده است و کار کودک را کلا ممنوع اعلام کرده است. قانون گذار ایران همواره در پی جرم انگاری کار کودک بوده و سعی در برخورد کیفری با این پدیده را دارد. در اسناد بین المللی نیز جرم انگاری کار کودک مورد مشاهده است و مهمترین سند آن کنوانسیون حقوق کودک در سال 1989 میباشد. در قوانین کیفری ایران سن کار کودک در پایینترین فرض ممکن 18 سال میباشد. در قانون کیفری ایران نیز سن کودک کار 15 سال به بالا میباشد و مادامی که موسسه یا شخص حقیقی و حقوقی از کودک سوء استفاده اقتصادی بکند او را به جریمه نقدی و یا در صورت تکرار تا 180 روز حبس محکوم می نماید. یونیسف نیز یکی دیگر از اسناد بین المللی مهم در جهت حفظ حقوق و حمایت از کار کودک است که ایران نیز به تبعیت از این سند به آن پیوسته و از قوانین ان تبعیت می نماید. در این مقاله تبیین و تطبیق قوانین داخلی ایران با اسناد بین المللی در زمینه کار کودک مد نظر بوده است.

کلیدواژه ها:

کودک ، کار کودک ، بهره کشی اقتصادی ، قوانین داخلی و بین المللی