فرسایش خاک در حوضه آبخیز کوثر و اقدامات لازم برای کنترل رسوبگذاری حاصل از آن در مخزن سد دز 

سالانه به طور متوسط 8 میلیون هکتار از کشتزارهای جهان به دلیل تغییر کاربری زمین، 3 میلیون هکتار به دلیل فرسایش، 2 میلیون هکتار به دلیل بیابان زایی و 8 میلیون هکتار به دلیل آلودگی زمین از بین می‏رود. بر اساس گزارش فائو در ایران سالانه به طور متوسط بین 3 تا 4 میلیارد تن خاک فرسایش می‌یابد. پدیده فرسایش و رسوب یکی از معضلاتی است که موجبات شستشوی عناصر غذایی خاکهای سطحی، کاهش حاصلخیزی و قدرت تولید اراضی فرسایش یافته، بروز سیلابهای مخرب، کاهش عمر مفید سدها و ابنیه دیگر بر اثر رسوبگذاری، مرگ و میر احشام در اثر گرسنگی، رها شدن اراضی کشاورزی به علت غیر اقتصادی شدن آنها در اثر فرسایش شدید، و بیابانی‌زائی و گسترش کویر، افزایش مهاجرت روستائیان و توسعه نامیمون حاشیه‌نشینی شهرها و به تبع آن بروز مشکلات اجتماعی اشاره نمود. هدف از مطالعه حاضر بررسی امکانات و پتانسیل‏های بالقوه حوضه آبریز کوثر (یکی از حوضه‌های بالادست سد دز) از نظر آبخیزداری و ارائه پیشنهاداتی جهت حل مشکلات و کنترل فرسایش و رسوب و به تبع آن رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی مرتبط می‏باشد. مهمترین مشکل حوضه مورد مطالعه تولید رسوب و ورود آن به مخزن سد دز می‏باشد و عامل تولید رسوب، فرسایش است. عوامل طبیعی مانند شیب، سازند حساس، نوع بارش و اقلیم و عوامل انسانی باعث فرسایش و تخریب منطقه است. برای انجام این مءالعه آمار و اطلاعات مربوط به مطالعات زمین شناسی، خاکشناسی، هیدرولوژی، هواشناسی، فیزیوگرافی و توپوگرافی حوضه جمع‌آوری شده و پس از رفع نواقص و کنترل صحرایی اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات شد. بر اساس نتایج این مطالعه معلوم شد که کنترل کامل فرسایش در این حوضه تقریباٌ غیر ممکن است اما تا حد زیادی می توان آن را کنترل کرد به این منظور پیشنهاداتی در زمینه دامداری و مراتع، کشاورزی و فعالیتهای بیولوژی و مکانیکی و عملیات مدیریتی، ترویج و آموزش روستاییان در جهت پایداری و کنترل رسوبات و فرسایش خاک حوضه ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، رسوب گذاری ، حوضه کوثر و سد دز