مروری بر تجارب جهانی در زمینه تامین مسکن گروه های کم درآمد شهری(مورد مطالعاتی: کشور ایران، آلمان و نیوزلند)

مسکن در زمره اساسی ترین و حساس ترین بخش ها در برنامه ریزی توسعه ی اقتصادی و اجتماعی است و به همراه خوراک و پوشاک از دیرباز به عنوان اصلی ترین نیازهای گروه های انسانی مطرح بوده است. علاوه بر این، مهم ترین عامل تاثیرگذار در میزان رضایتمندی فرد از سکونت در یک منطقه، مسکن و شرایط محیطی آن است. مساله بسیار مهمی که وضعیت مسکن در جهان را نامطلوب می کند فراموشی اقشار کم درآمد در برنامه های تامین مسکن است. این مساله به وضوح در طرح های توسعه شهری تهیه شده در ایران نیز قابل مشاهده است. با توجه به اینکه تقریبا همه کشورهای جهان با مساله مسکن مواجه می باشند، این مشکل و پیامدهای آن بسیاری از کشورها را به تکاپو واداشته است تا اقدامات موثرتر و بیشتری برای حل این معضل به عمل آوردند و از این رهگذر زمینه مناسب تری برای بهره مندی شهروندان از ثمرات زندگی شهری فراهم آید. اگرچه آغاز مسکن اجتماعی را در قانون مسکن 1901 کشور هلند می توان جستجو کرد اما آن قانون بیشتر جنبه حمایتی از بخش خصوصی دارد تا در تامین مسکن مناسب برای افرادی که توانایی خرید مسکن مناسب و قابل استطاعت نداشتند، کمک نمایند؛ اولین تلاش برای ساخت مسکن دولتی توسط نخستین دولت لیبرال کشور نیوزلند اتفاق می افتد. به طور اجمالی برنامه های عمده تامین مسکن گروه های کم درآمد که قبل از دهه 1970 در اکثر کشورها اجرا شده، عبارت از نوسازی شهری، ایجاد خانه های ارزان قیمت و اعطای وام های خانه سازی بوده است. این برنامه ها بر پایه این فرضیه استوار است که اگر به اندازه کافی واحد مسکونی ایجاد شود، مسیله مسکن حل خواهد شد. دولت، به مثابه یک بنگاه اقتصادی بزرگ نمی تواند به تنهایی مشکل مسکن گروه های کم درآمد شهری را حل نماید. بلکه دولت بایستی با تنظیم بازار، تشویق و نظارت مستمر بر فعالیت های بخش خصوصی نقش تسهیل کننده و حمایتی در این زمینه داشته باشد. مقاله حاضر به لحاظ نوع، از تحقیقات بنیادی محسوب می شود. جمع آوری اطلاعات در این پژوهش نیز بدین گونه بوده که با استفاده از روش اسنادی، منابع مکتوب مورد بررسی قرار گرفته و سیاست ها و برنامه های مسکن در کشورهای نیوزلند، آلمان و ایران استخراج شده است. پس از استخراج اطلاعات و سیاست های موجود در زمینه مسکن گروه های کم درآمد شهری، در دوره های مختلف زمانی دسته بندی و در نهایت با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی مورد بررسی و ارایه شده است.

کلیدواژه ها:

سیاست تامین مسکن ، سیاست ساخت مسکن ، سیاست مسکن دولتی ، مسکن اجتماعی ، گروه های کم درآمد شهری