پرسشگری؛ گامی در راستای تحقق یادگیری مداوم

همزمانی و محدودیت شدن یادگیری به دوره زمانی آموزش رسمی و محیط تحصیلی موجب شرطی شدن ناخودآگاه یادگیری به زمان و فضای خاص آموزشی شده است. غلبه چارچوب ساختار یافته مدارس و نظام انگیزشی تحمیلی بیرونی بر انگیزه های درونی محصلین مانع از شکوفایی وشکل گیری انگیزه های خودجوش افراد شده است. پرواضح است با ازبین رفتن عامل انگیزه بیرونی(فضای مکانی و زمانی دوران تحصیل) دلیل مداومی برای پیگیری یادگیری وجود نداشته باشد. یکی از راهکارهای جلوگیری از انقطاع فرآیند یادگیری، درونی کردن انگیزه و عامل محرک آموختن است. داشتن روحیه کنجکاوی و پرسشگری از جمله عوامل مقوم تمایل به یادگیری میباشند. شخصیتی که با پرسشگری گره خورده باشد و جهان و پدیده های آن را همچون معمایی نیازمند حل، مورد سوال و کنکاش قرار دهد، ظرفیت بالقوه مداومت در آموختن را در خود درونی نموده است.پرسش این امکان را به فرد می دهد تا افق های جدیدی را بر روی خود گشوده و در فضای تربیت رسمی و غیر رسمی پویایی بیشتر و درون زایی داشته باشد. همچنین روحیه پرسشگری در سراسر عمر به یاری فرد شتافته و او را در تجربه لذت یادگیری همراهی می کند. اندیشمندان متعددی به پرسش و اهمیت آن پرداخته اند. اما در این میان سقراط از جایگاه ویژه ای برخوردار است. سقراط علاوه بر اهتمام خاصی که به تربیت داشته است، کوشیده است تا با استفاده از روش خاص خود که مبتنی بر پرسش است، مخاطبان را به سوی دانایی رهنمون سازد. سقراط برخلاف شیوه رایج سوفسطاییان، از هر فرصتی برای بیدارسازی افراد بهره می برد. گفتگوهای مختلف و طولانی او در موقعیت های مختلفی چون خیابان، مهمانی و ... گویای این امر است. از همین روست که بررسی عملکرد سقراط می تواند به عنوان پشتوانه نظری یادگیری مداوم و راهبردی برای تحقق آن محسوب شود.این مطالعه در پی آنست که با تبیین پرسش و ویژگی های پرسشگر در اندیشه سقراط، به ارایه پیشنهادی برای یادگیری مداوم بپردازد.نتایج پژوهش حاکی از آن است که پرسش در نگاه سقراط از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و اساسا محور نظر و عمل او به شمار می آید. لذا یکی از شاخص های رفتار سقراط پرسشگری او و تشویق دیگران به پرسیدن بیشتر و بیشتر است. به نظر می رسد بررسی سقراط به عنوان پرسشگر و احصاء ویژگی های پرسشگر در نظر او، می تواند به تحقق یادگیری مداوم یاری رساند. به عبارت دیگر با توجه به اینکه در رویکرد سقراط توجه به مولفه های مهم یادگیری مداوم و نیز پرسش به طور هم زمان قابل ملاحظه است، لذا می توان گفت بررسی این رویکرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. براساس پژوهش پرسشگر دارای ویژگی هایی است که عبارتند از:اذعان به نادانی، تواضع، طلب و اشتیاق، شکاکیت و مورد تردید قرار دادن اندیشه رایج، بررسی موضوع از ابعاد و منظرهای مختلف. این ویژگی ها هم برای مربی و هم متربی حایز اهمیت است، چنانچه سقراط نیز هم در مقام مربی این ویژگی ها را داراست و هم می کوشد تا متربیان را براساس پرسشگری تربیت کرده و ویژگی های یاد شده را ترویج دهد.اگر در فرآیند آموزش، به ویژگی های یاد شده توجه شود و مربیان در مراحل مختلف بکوشند تا افرادی با این صفات تربیت کنند، می توان این امید را داشت که مفهوم یادگیری مداوم با تاکیدی که بر گستردگی زمانی و مکانی دارد، تا حد زیادی محقق شود.

کلیدواژه ها:

پرسشگری ، یادگیری مداوم ، سقراط